Rhaglen, penderfyniadau a chofnodion drafft

Derbyn unrhyw ymddiheuriadau am absenoldeb.

Derbyniwyd ymddiheuriadau gan y Cynghorwyr Einir Wyn Williams, Gareth Coj Parry, Sasha Williams ac Eryl Jones-Williams.

Derbyn unrhyw ddatganiad o fuddiant personol.

Datganodd y Cynghorydd Gwynfor Owen fuddiant i eitem 6 os yn trafod materion am yr elusen Gorwel neu Cynnal Gofalwyr – bu i Gorwel gael ei drafod a gadawodd y cyfarfod ar gyfer yr elfen hon.

Derbyniwyd datganiad o fuddiant personol gan Cynghorydd Elwyn Jones ar gyfer eitem 6 gan ei fod yn aelod o Fwrdd GISDA sy’n derbyn arian ond nid oedd yn fuddiant a oedd yn rhagfarnu ar felly nid oedd angen iddo adael y cyfarfod.

Nodi unrhyw eitemau sy’n fater brys ym marn y Cadeirydd fel y gellir eu hystyried.

Dim i’w nodi.

Bydd y Cadeirydd yn cynnig y dylid llofnodi cofnodion cyfarfod diwethaf y pwyllgor hwn, a gynhaliwyd ar y 23^ain o Dachwedd 2023, fel rhai cywir.

Llofnododd y Cadeirydd gofnodion cyfarfod blaenorol y pwyllgor hwn, a gynhaliwyd ar yr 23 Tachwedd 2023, fel rhai cywir.

Ystyried yr adroddiad.

1)    Derbyn yr adroddiad gan nodi’r sylwadau

2)    Gwneud cais I'r Fforwm Craffu am Ymchwiliad Craffu I'r Polisi Gosod Tai Cymdeithasol er mwyn gweld pa mor wydn yw’r drefn ac i fynd o dan groen y polisi.

Cyflwynwyd yr adroddiad gan nodi fei bod yn rhoi trosolwg o’r cynnydd sydd i’w weld ar y Cynllun Gweithredu Tai. Amlygwyd fod cynnydd da i’w weld ers mabwysiadu’r Cynllun yn ôl yn mis Ebrill 2021 gyda:

·         241 tŷ cymdeithasol wedi’i adeiladu

·         202 tŷ gwag wedi dod yn ôl i ddefnydd

·         32 o unedau digartrefedd wedi neu wrthi’n cael ei godi

·         64 grant prynwyr am y tro cyntaf wedi’u rhoi er mwyn adnewyddu tai gwag

·         633 o grantiau addasiadau tai wedi’u dyrannu i alluogi pobl anabl barhau i fyw yn eu cartrefi.

Mynegwyd yn gyffredinol fod yr adran yn teimlo yn gryf eu bod yn cynnig amrywiaeth o gymorth ac ymyraethau ac o ganlyniad fod y cynlluniau yn diwallu anghenion unigolion mewn gwahanol ardaloedd o’r sir.

Tywyswyd yr aelodau drwy’r prosiectau gan gychwyn a “Datblygu ein tai eu hunain prynu tai preifat a phrynu tir adeiladu ar gyfer y dyfodol”. Nodwyd fod y tri phrosiect yn anelu i gynyddu’r cyfleoedd sydd ar gael i bobl Gwynedd gan berchen neu rentu tŷ addas ar gyfer eu hanghenion. Eglurwyd o weithredu’r cynlluniau prynu ac adeiladu tai yn llwyddiannus yn ystod cyfnod y Cynllun Gweithredu Tai, bydd y Cyngor wedi codi 90 o dai ac wedi prynu 100 arall fydd ar gael i’w gosod i drigolion Gwynedd. Amlygwyd fod sawl datblygiad ar y gweill ar hyn o bryd gyda chwe datblygiad mewn lleoliadau megis Bangor, Llanystumdwy a Llanberis ar gamau gwahanol yn y broses.

O ran y Cynllun Prynu i Osod, nodwyd fod 18 o dai bellach wedi’u prynu gyda 6 arall yn y broses o gael eu prynu. Eglurwyd fod y tai yma yn cael eu prynu ar draws y sir ac mewn lleoliadau ble gellir ymateb i anghenion tai bobl leol. Ychwanegwyd cyn gosod yr eiddo fod rhaid dod a’r tai i safon byw derbyniol a statudol, ac fod yr adran wrthi’n trafod eu trefniadau gosod. Eglurwyd o ran prynu tiroedd, fod tiroedd wedi’i prynu ym Mynytho, Llanystumdwy a Caernarfon er mwyn eu datblygu yn y dyfodol. O ran tai Cymdeithasol, mynegwyd fod y Cyngor yn parhau i weithio’n agos gyda’r Cymdeithasau Tai i roi Rhaglen Datblygu Tai Cymdeithasol ar waith yn y sir. Anelir i gyrraedd targed o adeiladu 700 o dai cymdeithasol ar draws y sir yn ystod oes y cynllun. Ategwyd hyd ym fod 241 o dai wedi’u codi, gyda 279 ar y gweill a bod y rhaglen yn llawn ar gyfer 2024/25.

Tynnwyd sylw at y Cynllun Grantiau gan nodi fod y Cynllun Gweithredu yn cynnwys nifer o gynlluniau sy’n ymwneud a dyrannu grantiau er mwyn cynyddu’r cyfleoedd sydd ar gael i bobl Gwynedd. Eglurwyd yn ddiweddar fod y Cyngor wedi agor grant cynlluniau adfywio cymunedol sy’n darparu grantiau i grwpiau cymunedau ddarparu unedau byw i bobl leol. Nodwyd ers dechrau’r Cynllun fod 633 o addasiadau wedi’u gwneud i alluogi pobl i aros yn eu cartrefu. Eglurwyd y gall hyn gynnwys man addasiadau megis gosod rampiau neu waith strwythurol megis codi estyniadau neu addasu ystafelloedd. Tynnwyd sylw at  ...  gweld y cofnod llawn ar gyfer eitem 5.

Ystyried yr adroddiadau.

1.    Derbyn yr adroddiad gan nodi’r sylwadau gan groesawu y syniad o drefn trawsadrannol i fonitro grantiau.

2.    I dderbyn adroddiad cynnydd ar y maes gan yr adrannau yn 2025.

Cyflwynwyd yr adroddiad gan ddiolch yn fawr iawn am y cyfle i drafod cyfraniad y trydydd sector. Nodwyd fod eu gwerth yn amhrisiadwy ac ei bod yn holl bwysig i fod yn craffu eu gwaith ynghyd a chraffu mesur gwerth y sector yn ogystal. Cydnabuwyd dyled enfawr i waith y trydydd sector, yn enwedig gyda’r sector gyhoeddus yn crebachu am eu bod yn ymateb yn gyflym a hyblyg. Pwysleisiwyd yr angen i sicrhau fod y Cyngor yn cael y gwerth mwyaf o arian i sicrhau y gwasanaeth mwyaf effeithiol.

Diolchwyd i aelodau’r pwyllgor am yr ymholiad i edrych i mewn i’r maes hwn. Nodwyd ei bod wedi bod yn gyfle i godi ymwybyddiaeth o waith sydd yn digwydd. Ategwyd y diolch i’r maes yn ogystal gan bwysleisio eu bod yn cael eu cyfri fel partner hynod bwysig i’r Cyngor.

Mynegwyd fod y cais gan y pwyllgor wedi bod yn amserol tu hwnt ac wedi galluogi’r adrannau i ail edrych ar eu contractau. Pwysleisiwyd fod yr adroddiad hwn yn edrych ar fudiadau yn y maes gofal yn unig ac ar fudiadau sydd yn derbyn cyfraniadau ar gyfer costau rhedeg yn unig ac nid ar gyfer comisiynu gwasanaethau penodol. Tynnwyd sylw fod yr adroddiad yn amlygu materion sydd wedi codi dros y blynyddoedd diwethaf ynghyd â materion hanesyddol sydd am fod yn heriol i ddygymod a hwy ac edrych ar sut i adeiladu ar y gwaith yma. Nodwyd fod cyfarfod wedi ei gynnal bythefnos yn ôl ble trafodwyd y sefyllfa ariannol a chyhoeddwyd y bydd arian ar gyfer 2024/25 yr un peth a dderbyniwyd yn 2023/24 ynghyd ac amlygu’r amserlen i drafod y ffordd ymlaen ac i gomisiynu i’r dyfodol.

Yn ystod y drafodaeth, cyflwynwyd y sylwadau a ganlyn:-

-       Amlygwyd fod yr adroddiad yn dangos anghysondeb o ran lefel y manylder a dderbynnir a’r wybodaeth perfformiad y gofynnir amdano gan y trydydd sector, a gofynnwyd a oes gwybodaeth bellach wedi ei dderbyn.

o   Nodwyd yn syml fod angen i fudiadau adrodd ar beth maent yn ei wneud gyda’r arian a dderbynnir. Cytunwyd bod anghysondeb ar draws y sector, a bod angen cysoni'r wybodaeth sydd yn ei dderbyn. 

-       Holwyd beth yw'r trefniadau o ran monitro ac os yw’r Cyngor yn cael gwerth am arian.

o   Diolchwyd i’r Pwyllgor Craffu am ddod a’r mater i sylw’r adrannau, nodwyd fod llawer o wybodaeth yn dod yn ôl i’r Cyngor ond fod y drafodaeth wedi ysgogi’r ddwy adran i gael system galed i fonitro ac i gysoni ar draws y sector.

-       Amlygwyd mai dim ond rhai o’r mudiadau trydydd sector sydd i’w gweld yn yr adroddiad a bod rhai mudiadau i’w gweld ar goll.

o   Eglurwyd fod yr adroddiad yn canolbwyntio at waith ataliol yn yr adran Oedolion ac yr Adran Blant. Amlygwyd fod adrannau eraill megis yr adran Tai ac Eiddo yn defnyddio mudiadau trydydd sector i redeg gwasanaethau ataliol, ac efallai fod angen cael mewnbwn adrannau eraill sydd yn gorgyffwrdd. Pwysleisiwyd fod y mudiadau sydd yn cael eu trafod yma ar  ...  gweld y cofnod llawn ar gyfer eitem 6.

Ystyried yr adroddiad.

a)    Derbyn yr adroddiad a gofyn i'r Cyfarwyddwr Corfforaethol i ystyried dosbarthu’r  wybodaeth I'r cyhoedd os yn bosib.

Cyflwynwyd yr adroddiad gan nodi fod yr eitem wedi codi yn dilyn cwestiwn a godwyd gan y cyn-gadeirydd peth amser yn ôl, sef be ddylai pobl ei wneud os yw unigolion yn disgyn yn eu cymunedau. Nid oedd yn gwestiwn ble roedd modd ymateb iddo yn syth, ond wedi peth drafod gydag Ymddiriedolaeth Ambiwlans Cymru a chyd-weithwyr ym Mwrdd Iechyd Betsi Cadwaladr amlygwyd nad oes dim protocol cenedlaethol ‘na rhanbarthol i’r mater hwn.  Eglurwyd fod protocol “I Stumble” yn cael ei ddefnyddio gan yr ymddiriedolaeth, y Bwrdd Iechyd a rhai awdurdodau lleol eraill ond fod y protocol hwn yn edrych ar sut i gynorthwyo unigolion os yn disgyn a sut i ddelio ar ôl disgyn. Amlygwyd nad oedd y protocol yn delio gyda’r cwestiwn sef sut i ymateb os yw unigion yn disgyn ac ambiwlans ddim ar gael am 8-10 awr, a pa gyngor y gellir eu rhoi i ofalwr.

Mynegwyd fod gwaith wedi ei wneud i gyfieithu ac i ychwanegu at system “I Stumble”, ac yn benodol at rhan “Amser Aros Hir Iawn?”. Pwysleisiwyd fod y sylwadau yn rhai arwynebol ond nad oes modd mynd i lawer o fanylder gan ei bod yn sefyllfa anodd iawn ymateb iddi gan fod pob achos yn wahanol. Eglurwyd fod Cyfarwyddwr Rhanbarthol Therapyddion Bwrdd Iechyd Betsi Cadwaladr yn hapus i roi bathodyn y Bwrdd Iechyd arno. Ychwanegwyd y bydd ymgynghoriad ar y ddogfen yn cael ei gynnal er mwyn gweld os oes ffordd well o rhannu’r wybodaeth. Yn dilyn hyn, nodwyd y bydd hyfforddiant yn cael ei gynnal i ofalwyr mewnol ac i ddarparwyr allanol.

Yn ychwanegol i hyn, nodwyd fod swyddogion o fewn Ymddiriedolaeth Ambiwlans Cymru yn eiddgar iawn i ddechrau peilot yng Ngwynedd i weld os oes modd lleoli offer i godi unigolion sydd wedi syrthio mewn lleoliadau addas o fewn cymunedau, ac i hyfforddi gwirfoddolwyr lleol ar sut i’w defnyddio. Nodwyd eu bod yn disgwyl i gael cynllun penodol o ran lleoliadau a.y.b., ac er yn wahanol i’r protocol eglurwyd ei fod wedi datblygu o ganlyniad i’r sgyrsiau sydd wedi codi.

Yn ystod y drafodaeth, cyflwynwyd y sylwadau a ganlyn:-

-       Diolchwyd am yr adroddiad gan eu llongyfarch ar greu adroddiad clir, i feddwl na oedd protocol mewn lle cyn hyn. Amlygwyd efallai fod angen i’r elfen ‘Amser Aros Hir Iawn?’ efallai mewn lliw arall er mwyn tynnu sylw ato.

-       Holwyd os oes amserlen ar gyfer cynnal hyfforddiant ar y protocol ar y cyd gyda’r Bwrdd Iechyd, neu os oes amserlen ar gyfer y cynllun peilot.

o   Nodwyd o ran yr hyfforddiant nad oes amserlen bendant ond na ragwelir rheswm dros oedi ac y bydd gobeithio modd i’w cynnal yn ystod y gwanwyn yn barod at dymor yr haf a’r hydref.

o   Ychwanegodd o ran y cynllun peilot nad oes dyddiad ond y bydd y Cyfarwyddwr Corfforaethol yn parhau i’w holi er mwyn cael amserlen mewn lle.

-       Holwyd os oes modd creu taflen i’r cyhoedd wedi iddo gael ei dderbyn gan ei bod yn holl bwysig  ...  gweld y cofnod llawn ar gyfer eitem 7.