Agenda item
I ystyried adroddiad Aelod Cabinet Tai, Hamdden a Diwylliant ar yr uchod.
(Copi’n amgaeedig)
COFNODION:
(a) Cyflwynwyd adroddiad yr Aelod Cabinet Tai, Hamdden
a Diwylliant ar ddigartrefedd yng Ngwynedd.
(b)
Gosododd
yr Uwch Reolwr Tai a Llesiant gefndir o’r maes gan nodi ei fod yn un o
gyfrifoldebau statudol y Cyngor sydd wedi eu hamlinellu yn Neddf Tai (Cymru)
2014. Croesawyd newidiadau i’r
ddeddfwriaeth digartrefedd a ddaeth i rym a oedd yn caniatáu achosion fod yn
agored am gyfnod llawer hirach. Fodd
bynnag roedd mwy o faich ar swyddogion ac er derbyniwyd rhywfaint o arian grant
trosiannol roedd yn dod i ben 31 Mawrth 2018 a’r Llywodraeth heb ymrwymo i
unrhyw grantiau pellach ar ôl hynny. Pwysleislwyd na fyddai’r gwasanaeth wedi gallu ymdopi heb
yr arian trosiannol yn sgil y newidiadau na chael cymaint o lwyddiannau atal
digartrefedd. Yn ogystal, nodwyd bod
newidiadau ar y gorwel yn y drefn budd-dal a fyddai’n gosod baich ar y
gwasanaeth ac yn dilyn gwaith a gomisiynwyd cyfeiriwyd at y prif ganfyddiadau
o’r ymchwil hwn. Roedd y gwasanaeth yn wynebu sawl her drwy newidiadau
deddfwriaethol a budd-daliadau ac wedi adnabod bod y galw wedi cynyddu a’r rhagolwg
y bydd yn parhau i dyfu. Roedd yn
hanfodol ystyried sut y byddai’r gwasanaeth yn ymateb er mwyn sicrhau
cynaladwyedd a’r gallu i reoli gwariant i’r dyfodol.
(ch) Ar
nodyn positif, nodwyd yn 2015/16 bod Gwynedd y gorau yng Nghymru o safbwynt
canran a lwyddwyd i atal digartrefdd ond bydd yn
gostwng eleni oherwydd colled mewn un aelod o staff.
(d) Rhoddwyd cyfle i Aelodau ofyn cwestiynau ac
fe ymatebodd y swyddogion fel a ganlyn:
(i)
Nad
oedd cynnydd yn y nifer o bobl a gyfeiriwyd i lety gwely a brecwast ond eu bod
wedi aros yno am gyfnod hirach. Serch
hynny, roedd y gwasanaeth wedi llwyddo i’w cynnal o fewn y gyllideb. Sicrhawyd bod y gwasanaeth yn ceisio osgoi
rhoi teuluoedd gyda phlant mewn llety gwely a brecwast. Ceisir ar bob achlysur gadw unigolion lle
maent drwy negydu gyda landlordiaid. Drwy godi treth cyngor ar ail-gartrefi
hyderir y gellir ail-fuddsoddi’r arian yn y maes hwn ar gyfer cyflenwi
anghenion yr unigolion.
(ii)
Gofynnwyd
i’r Rheolwr Digartrefedd a Tai Cefnogol anfon gwybodaeth i’r Rheolwr Aelodau
fel a ganlyn:
·
Faint
o bobl a gyfeirir i lety gwêly a brecwast
·
A
ydynt yn unigolion / teuluoedd / pobl ifanc / gwryw / benyw
·
Costau
ar gyfer yr uchod
(iii)
O
safbwynt tai a lesir gan landlordiaid preifat, telir rhent ar yr un raddfa â
lwfans tai lleol.
(iv)
Bod
yr achosion yn rhai ar draws y Sir sy’n cynnwys trefi a phentrefi gwledig.
(v)
O
safbwynt sut mae’r Cyngor yn paratoi ar gyfer y newidiadau yn y system
budd-daliadau, nodwyd bod y gwasanaeth yn :
·
ceisio
sicrhau bod unigolion yn ymwybodol o’r newidiadau
·
sicrhau
bod datblygiadau eiddo yn addas
·
cydweithio
gyda’r Uned Tai Gwag, a’r sector tai preifat
·
rhoi
cyngor i bobl
(vi)
Yn
wyneb y ffaith bod cynnydd yn yr achosion, nodwyd bod pwysau ychwanegol ar y
staff i ganfod llety i unigolion yn enwedig o ystyried mai stoc bychan o dai
sydd ar gael ac amserlen penodol ar gyfer cyflawni’r achosion. Nodwyd ymhellach bod y cynnydd mwyaf mewn
achosion gan bobl sengl.
(vii)
Sicrhawyd
bod y Gwasanaeth yn cydweithio’n agos gyda carchardai, Gwasanaeth Prawf, Cymdeithasau Tai ond bod
ychydig mwy o waith i’w gyflawni i roi strwythur mwy cadarn yn ei le ar gyfer
cydweithio gyda’r Bwrdd Iechyd.
(viii)
Bod
oddeutu 95% o’r achosion yn rhai gan bobl Gwynedd ac nid o du allan i’r Sir.
(ix)
Yn
nghyd-destun pobl ifanc 16 oed sydd yn derbyn budd-daliadau, nodwyd nad oedd y
ganran o achosion yn uchel iawn a bod cyfrifoldeb penodol i gydweithio gyda’r
Gwasanaethau Cymdeithasol. Nodwyd hefyd
bod cydweithrediad cadarn gyda GISDA.
(dd) Yn
ystod y drafodaeth ynglyn â chynigion i gyfarch pryderon y Gwasanaeth am
yr heriau sylweddol i ddarparu llety i bobl digartref yng Ngwynedd i’r dyfodol,
amlygwyd y pwyntiau canlynol:
·
A
fyddai’n gost effeithiol i’r Cyngor edrych ar adeiladau ei hun a’u haddasu ar
gyfer llety digartrefedd
·
Ymchwilio
i adeiladu ar diroedd fyddai’n dod yn rhydd a chydweithio gyda Chymdeithasau
Tai
Mewn ymateb i’r uchod eglurwyd bod trafodaethau
yn digwydd gyda Chymdeithasau Tai ond yr anhawster a ragwelir gyda chynlluniau
adeiladu tai fyddai’r amserlen o safbwynt i’r tai fod yn barod, a nifer fychan
o dai sydd yn cael eu hadeiladu ar hyn o bryd.
Ychwanegodd y Pennaeth Adran Oedolion, Iechyd a
Llesiant, nad oedd y broblem o ddiffyg darpariaeth yn unigryw i Wynedd. Bwriedir cyflwyno adroddiad i Cabinet y
Cyngor yn tynnu sylw at yr elfennau ariannol a thra’n derbyn bod newidiadau ar
y gweill i’r dyfodol rhaid ceisio bod yn rhagweithiol ag sy’n bosibl.
Penderfynwyd: (a) Derbyn,
nodi, diolch am yr adroddiad a chydnabod bod y gwasanaeth yn wynebu pwysau
ychwanegol yn sgil newid deddfwriaethol a newid yn y drefn budd-dal.
(b) Gofyn i’r Pennaeth Adran Oedolion, Iechyd
a Llesiant gyfleu dymuniad y Pwyllgor Craffu hwn i sefydlu strwythur cadarn a
chydweithio cydrhwng y Cyngor â Bwrdd Iechyd Prifysol
Betsi Cadwaladr ar gyfer pobl gydag
anghenion uchel sy’n cael eu rhyddhau o ysbytai i’r gymuned lle mae adnoddau
llety a chefnogaeth wedi diflannu bellach.
(c) Ymchwilio
i’r posibilrwydd o fedru cael mwy o dai addas ar gyfer anghenion pobl digartref
megis:
·
Ystyried eiddo ym meddiant y Cyngor i’w addasu
yn lety
·
Adeiladu tai o’r newydd ar diroedd sy’n dod yn
rhydd
Dogfennau ategol: