Agenda item

Cyflwyno adroddiad y Pennaeth Cyllid.

Cyflwynwyd adroddiad yr Aelod Cabinet Adnoddau ar y gyllideb er mwyn rhoddi cyfle i’r Pwyllgor Archwilio graffu’r wybodaeth o ran ei briodoldeb ariannol a’r risgiau perthnasol cyn i’r adroddiad fynd gerbron y Cabinet ar 14 Chwefror.

Gosodwyd cefndir a chyd-destun i’r adroddiad gan yr Aelod Cabinet Adnoddau. Cyfeiriodd at y 4 seminar cyllid a gynhaliwyd yn ystod Ionawr/Chwefror i dderbyn mewnbwn yr aelodau, gan nodi ei siomedigaeth o ran y niferoedd na fynychwyd. Nododd ei fod yn anodd rhagweld i’r dyfodol, ond bod y Cyngor yn taflunio i’r dyfodol gyda’r drefn ariannol a weithredir gan y Cyngor wedi ei gymeradwyo gan Swyddfa Archwilio Cymru.

Manylodd y Pennaeth Cyllid ar gynnwys yr adroddiad gan nodi bod y Cyngor yn derbyn cynnydd grant o 1.1% o gymharu gyda’r cyfartaledd ar draws Cymru o 0.3%. Nodwyd bod swyddogion Gwynedd wedi bod yn flaenllaw yn darparu’r dystiolaeth i gyfiawnhau newid y fformiwla dyrannu i adlewyrchu gwir gost gofal yng nghefn gwlad. Tynnwyd sylw at Atodiad 1 i’r adroddiad a gyflwynir i’r Cabinet, a oedd yn manylu ar fidiau anorfod i ymateb i’r pwysau ar wasanaethau.

Nodwyd, ar y cyfan, y bu cefnogaeth yn y seminarau cyllid i gynnydd o 2.8% yn y Dreth Cyngor. Eglurwyd y cynhelir adolygiad cynhwysfawr o asedau’r Cyngor dan arweiniad y Prif Weithredwr ac fe fyddai’r Cyngor newydd yn llunio Strategaeth Asedau i’w weithredu o 2018/19 am gyfnod o 10 mlynedd.

Rhoddwyd cyfle i’r aelodau ofyn cwestiynau a chynnig sylwadau. Yn ystod y drafodaeth, amlygwyd y prif bwyntiau a ganlyn:-

·         Beth fyddai pobl Gwynedd yn ei gael o ganlyniad i’r ardoll prentisiaid?

·         Bod codiad sylweddol yn ardoll Awdurdod Tân Gogledd Cymru, beth oedd mewnbwn y Cyngor i’r broses?

·         O ran arbedion effeithlonrwydd pellach, pryder nad oedd y Cyngor Llawn yn rhan o’r penderfyniadau a’r effaith ar bobl Gwynedd.

·         Amheuaeth y byddai’n bosib gwneud arbedion effeithlonrwydd pellach.

·         Bod y seminarau cyllid a gynhaliwyd yn fuddiol. Roedd yr argymhelliad yn gytbwys a gofalus.

·         A ddylid dwyn perswâd ar Lywodraeth San Steffan a Llywodraeth Cymru i fabwysiadu yng Nghymru trefn Lloegr o ran treth busnes er mwyn galluogi’r Cyngor i ddefnyddio’r dreth busnes?

·         Bod y Cyngor yn casglu arian drwy’r drefn Dreth Cyngor ar ran yr Awdurdod Tân a Pharc Cenedlaethol Eryri. A fyddai’n bosib nodi dadansoddiad manylach ar y daflen Dreth Cyngor?

·         Y byddai’n well cynnwys dadansoddiad manylach ar y daflen Dreth Cyngor yn hytrach na Newyddion Gwynedd.

·         Bod lefel cynllun rhyddhad treth i fusnesau bychan yng Nghymru yn llai na Lloegr. Beth oedd yr effaith?

Ymatebwyd i’r cwestiynau a sylwadau, fel a ganlyn:-

·         Bod yr ardoll prentisiaid bron gyfystyr a 1% o godiad yn Dreth y Cyngor. Roedd yr ardoll yn gynllun gan Lywodraeth San Steffan i hybu’r nifer o brentisiaid, ni fyddai’r mwyafrif o’r arian a gesglir yng Nghymru yn cael ei wario yng Nghymru. Nodwyd bod yr Aelod Cabinet Adnoddau wedi anfon gohebiaeth at yr Ysgrifennydd Cabinet yn Llywodraeth Cymru o ran cyfleoedd i’r rhanbarth, a’r posibilrwydd o ddefnyddio’r arian ar gynlluniau hyfforddi yn hytrach na chostau cyflogi. Ni fyddai yn digwydd eleni, ond edrychir am gyfleoedd i’r dyfodol.

·         Mai’r Cyngor oedd yn ariannu ardoll yr Awdurdod Tân, ond eu penderfyniad annibynnol hwy oedd gosod yr ardoll. Ymddiriedir yng nghynrychiolwyr y Cyngor ar yr Awdurdod Tân.

·         Cyflwynir cynlluniau arbedion effeithlonrwydd pellach gerbron y Cabinet i’w cymeradwyo. ‘Roedd pob un cynllun i arbed yn debygol o gael rhywfaint o effaith ar rywun yn rhywle ond fe geisir lleihau’r effaith gan gyflawni gwasanaethau i bobl Gwynedd mewn ffyrdd gwahanol. Y dewis arall oedd toriadau a fyddai’n golygu atal gwneud rhywbeth yn gyfan gwbl. Atgoffwyd yr aelodau o’r drefn Galw i Mewn, lle ellir galw mewn penderfyniad y Cabinet i’w graffu.

·         Edrychir am fwy o gyfleoedd arbedion yn hytrach na chynnydd uwch o ran Treth y Cyngor, neu mwy o doriadau a fyddai’n cael effaith uniongyrchol ar bobl Gwynedd. Cydymdeimlir â’r aelodau o ran y sefyllfa ariannol a chyflawni i bobl Gwynedd, roedd yn dasg anodd.

·         O dan y drefn a oedd yn bodoli yn Lloegr o ran treth busnes, bod addasiad i’r grant a dderbynnir gan y Llywodraeth pan fo rhanbarthau yn derbyn y dreth fusnes. Byddai’n debygol o olygu toriad grant a risg ariannol uwch i’r Cyngor hwn pe mabwysiadir y drefn yng Nghymru.

·         Bod y bil Treth Cyngor yn statudol gyda thaflen ar wahân yn rhestru’r gwariant. Roedd Newyddion Gwynedd i’w ddosbarthu yn y dyfodol agos ac fe wirir os oedd yn bosib crybwyll y sefyllfa ynddo.

·         Bod Newyddion Gwynedd wedi dod yn uwch nag aml i ffynhonnell arall mewn arolwg a gynhaliwyd yn 2009 o ran sut roedd pobl Gwynedd yn derbyn gwybodaeth.

·         Y byddai ymestyn y cynllun rhyddhad treth i fusnesau bychan yn gymorth i fusnesau, ac i economi Gwynedd, ac fe fyddai’r Cyngor yn gefnogol pe byddai Llywodraeth Cymru am ei ymestyn.

PENDERFYNWYD nodi a derbyn yr adroddiad a’r risgiau perthnasol, ac argymell i’r Cabinet y dylid:

(i)    argymell i’r Cyngor (yn ei gyfarfod ar 2 Mawrth 2017):

1.     Sefydlu cyllideb o £231,299,720 ar gyfer 2017/18, i’w ariannu drwy Grant Llywodraeth o £168,963,540 a £62,336,180 o incwm o’r Dreth Cyngor gyda chynnydd o 2.8% (neu gyfuniad addasedig o ffigyrau ar ôl i’r Cabinet ystyried yr opsiynau).

2.     Sefydlu rhaglen gyfalaf o £12.015m yn 2017/18 a £6.410m yn 2018/19 i’w ariannu o’r ffynonellau a nodir yng nghymal 9.3 o’r adroddiad.

(ii)   nodi’r Cynllun Ariannol Tymor Canol sy’n Atodiad 4, a mabwysiadu’r strategaeth sy’n rhan 15-17 o’r Cynllun.