Agenda item

I gyflwyno gwybodaeth am gyfraniad yr Adran i’r Polisi Iaith.

Derbyn yr adroddiad gan nodi’r sylwadau a dderbyniwyd.

Cyflwynwyd yr adroddiad gan Bennaeth Cynorthwyol Adran Tai ac Eiddo. Tynnwyd sylw’n fras at y prif bwyntiau canlynol:

Atgoffwyd bod yr adran yn cynnal cymysgedd o wasanaethau rheng flaen, corfforaethol a masnachol a sicrhawyd bod gallu cyflawni dyletswyddau’r adran yn ddwyieithog, gan barchu iaith ddewisol y cwsmer yn hollbwysig

Diweddarwyd yr Aelodau bod yr adran wedi cynnal nifer o ddigwyddiadau drwy gydol wythnos Eisteddfod Genedlaethol Cymru 2023. Nodwyd bod y digwyddiadau ar y thema ‘Gwynedd Glyd’ ac yn codi ymwybyddiaeth am gynlluniau tai sydd gan y Cyngor er mwyn mynd i’r afael â’r argyfwng tai presennol, a bod oddeutu 60% o boblogaeth y Sir wedi eu prisio allan o’r farchnad leol ar hyn o bryd. Ystyriwyd bod y sesiynau hyn wedi bod yn fuddiol, o ystyried bod symudedd a mudo yn her fawr i’r adran a’r Gymraeg yng Ngwynedd.

Adroddwyd bod prif gynlluniau i’w gweld yng Nghynllun Gweithredu Tai yr adran. Eglurwyd bod 30 o brosiectau gweithredol a strategol wedi eu cynnwys yn y cynllun gyda gweledigaeth o’u datblygiad am y 6 mlynedd nesaf. Tynnwyd sylw at grant elfennau trigiannol mewn cynlluniau adfywio cymunedol. Esboniwyd ei fod yn grant a ddarperir i gymunedau er mwyn datblygu unedau byw ychwanegol.

Cadarnhawyd bod 96% o staff yr adran yn cyrraedd lefel dynodiad iaith eu swydd, gyda 60% o’r staff hynny yn cyrraedd lefelau uwch na gofynion ieithyddol eu swyddi. Manylwyd bod 85% o holl staff yr adran wedi cwblhau’r hunanasesiad ieithyddol yn dilyn anogaeth barhaus y pennaeth. Atgoffwyd bod hyn yn gynnydd o 6% o holl staff yr adran.

Pwysleisiwyd yr ystyrir cyfleon dysgu o fewn yr adran i’r staff. Nodwyd bod swyddogion yn cefnogi staff sydd yn ddihyder yn eu sgiliau ieithyddol. Dathlwyd bod nifer o aelodau staff yr adran wedi cwblhau hyfforddiant ieithyddol yn wirfoddol y tu hwnt i’r gwaith.  Soniwyd bod yr adran wedi adnabod her i rai o staff y Cyngor wrth ddilyn trefniant gweithio’n hybrid. Ystyriwyd bod gweithio o adref rhai dyddiau yn lleihau’r cyfleoedd mae dysgwyr Cymraeg yn ei gael i ymarfer eu sgiliau ieithyddol. Pwysleisiwyd bod yr adran yn sicrhau bod pob cyfle yn cael ei roi i’r staff perthnasol i ymarfer eu Cymraeg a bod hyn yn ystyriaeth i’r dyfodol wrth i drefniant gweithio’n hybrid newydd ddod i rym ym mis Ebrill 2024.

Soniwyd bod yr adran yn gosod amod bod rhaid i’r darparwyr gwasanaeth a chefnogaeth fod yn gallu siarad Cymraeg mewn perthynas â Chytundebau Lefel Gwasanaeth. Rhannwyd enghreifftiau a welwyd ar gyfer Tŷ Adferiad, Porthmadog yn ogystal â safleoedd ym Mangor.

Rhannwyd rhwystredigaeth ar ddiffyg adnoddau a hyfforddiant Cymraeg neu ddwyieithog yn y maes tai. Sicrhawyd yr aelodau bod yr adran yn rhoi pwysau ar Lywodraeth Cymru i roi sylw i hyn. Manylwyd bod nifer o drafodaethau rhanbarthol a chenedlaethol yn cael eu cynnal yn Saesneg ar hyn o bryd, heb roi blaenoriaeth i’r Gymraeg. Cadarnhawyd byddai’r adran yn croesawu newid er mwyn gweld cyfarfodydd yn cael eu cynnal drwy gyfrwng y Gymraeg, gyda chyfieithiad byw a dogfennaeth ddwyieithog wedi’i ddarparu. Sicrhawyd bod trafodaethau’r adran gyda phartneriaid a chymdeithasau tai yng Ngwynedd yn cael eu cynnal drwy’r Gymraeg, gyda chyfieithiad ar gael os oes ei angen.

Mewn ymateb i ymholiad ar gynllun Grantiau Tai Gwag i Brynwyr Tro Cyntaf, eglurwyd bod addasiad wedi cael ei wneud i’r cynllun a olygir bod tai gwag a fu arfer bod yn ail gartrefi yn gymwys ar gyfer y grant. Nodwyd bod 1 cais am grant wedi ei gwblhau yn dilyn yr addasiad yma a bod 5 cais arall yn y broses o gael eu hasesu.

Diolchwyd am yr adroddiad.

PENDERFYNWYD

Derbyn yr adroddiad gan nodi’r sylwadau a dderbyniwyd.