Agenda item

Aelod Cabinet:  Cyng. Gareth Thomas

 

I ystyried adroddiad yr Aelod Cabinet  Addysg ar yr uchod

 

2.00 p.m. – 2.45 p.m.

(a)          Cyflwynwyd adroddiad yr Aelod Cabinet Addysg yn amlinellu’r strategaeth ddrafft ar gyfer newidiadau yn y gwasanaeth anghenion dysgu ychwanegol

(b)          Adroddwyd ar lythyr a  dderbyniwyd  gan Gyngor Ynys Mon yn mynegi siomedigaeth ac anfodlonrwydd na fu  ymgynghori a thrafodaeth digonol gyda swyddogion Môn eto ac nad oeddynt wedi eu  hargyhoeddi  o’r angen i ddad-gomisynu strwythur y Cyd-bwyllgor Anghenion Dysgu Ychwanegol er mwyn cyflawni’r deilliannau arfaethedig o fewn y strategaeth ADY ddiwygiedig. 

(c)          Mewn ymateb, pwysleisiodd  y Pennaeth Addysg nad oedd bwriad i beidio cydweithio ag Ynys Môn a bod bwriad i ymgynghori’n llawn gyda Chyngor Mon unwaith y byddai barn ffurfiol y Cyngor wedi ei graffu a’r Cabinet wedi dod i gasgliad arno.  Esboniwyd bod y prosiect wedi canolbwyntio yn y lle cyntaf ar anghenion trigolion Gwynedd. Eglurodd yr Uwch Reolwr Anghenion Dysgu Ychwanegol a Chynhwysiad bod trafodaethau wedi eu cynnal gyda oddeutu 400 o randdeiliad yn ystod  mis Medi / Hydref.  Cydnabuwyd nad oedd y gwendidau gyda’r trefniadau presennol a ddaeth i’r amlwg yn sioc i’r swyddogion megis:

·                     Anghysondebau yn y gweithdrefnau

·                     Cyfundrefn draddodiadol a chymhleth

·                     Ansawdd perfformiad

·                     Perthynas gyda gwasanaethau eraill

·                     Twf mewn anghenion penodol

·                     Diffyg cyfathrebu

(c)        Tynnwyd sylw at nod glir y strategaeth  sef “sicrhau bod plant a phobl ifanc (rhwng 0-25 oed) sydd ag anghenion dysgu ychwanegol yn manteisio ar gyfleoedd ac yn ennill profiadau sydd wedi eu cynllunio’n effeithiol ar eu cyfer, er mwyn eu galluogi i wneud cynnydd yn unol a’u gallu”.

(ch)     Tywyswyd yr Aelodau drwy’r cynllun gweithredu a fyddai’n cyflawni’r deilliannau isod:

·                     Cyflwyno defnydd o ddulliau sy’n canolbwyntio ar yr unigolion

·                     Datblygu’r defnydd o feini prawf er mwyn cyflwyno canllawiau ac 

           eglurder o ran y ddarpariaeth briodol ar gyfer pob anhwylder

·                     Sefydlu Fforymau Ardal ADY a Phanel Sirol ADY

·                     Sefydlu Tim Integredig ADY newydd

·                     Sefydlu trefniadau newydd ar gyfer y ddarpariaeth cynhwysiad /

           cynnal ymddygiad

·                     Adolygu darpariaeth canolfannau arbenigol

·                     Yr ysgolion arbennig

·                     Rhaglen hyfforddiant

·                     Datblygu siarter / cytundeb rhwng ysgolion a’r awdurdod lleol

·                     Sefydlu uned ddata oddi fewn i’r Adran Addysg

·                     Mesur bodlonrwydd plant a phobl ifanc sydd efo anghenion dysgu  

          ychwanegol a’u teuluoedd

·                     Fforymau cynllunio ADY ysgolion

·                     Darpariaeth yn y blynyddoedd cynnar

·                     Darpariaeth ol-16

·                     Cyfleoedd i gydweithio efo’r Tim Plant ac asiantaethau eraill

·                     Cyd-weithio efo iechyd

·                     Yr Achos busnes a fyddai’n dangos arbediad o £808,466 drwy   

           gyfuno gweithlu canolog.  Byddai’r arbediad yn seiliedig ar y model

           darpariaeth newydd ond hefyd yn newid patrwm gweithio y gweithlu

           ac yn cynnig cyfleoedd parhaol ond i nifer lai o unigolion.

 

(d) Rhoddwyd cyfle i’r Aelodau graffu’r strategaeth ddrafft gerbron  ac fe amlygwyd y sylwadau  canlynol gan Aelodau unigol:

(i)     Gofynnwyd a fyddai cyrhaeddiadau disgyblion anghenion dysgu ychwanegol yn cyfrannu at dargedau perfformiad ysgolion uwchradd neu a fyddir yn cyflwyno  dangosyddion gwahanol.

Mewn ymateb, esboniwyd y dylai pob disgybl fod yn rhan o gymdeithas allweddol ysgolion a bod tasglu cenedlaethol yn ystyried ffordd amgen o fesur cyrhaeddiadau disgyblion gyda ymddygiad bregus – sef y plant fydd efallai yn gwneud mwy o gynnydd ond y targedau ddim yn cael eu cydnabod.  Nodwyd ymhellach bod y sustem yn seiliedig ar gyrhaeddiadau yn hytrach na chyflawniadau.     

(ii)          Bod yr ystod o ddefnyddwyr yn eang o 0 i 25 oed ac yn aml gwelir llawer iawn o blant sydd yn methu yn syrthio i ddrygioni ac yn hyn o beth gofynnwyd faint o gydweithio a wneir gyda’r  Gwasanaeth Cyfiawnder Ieuenctid Gwynedd a Môn gan ei fod yn holl bwysig bod ymwybyddiaeth o’r gwasanaeth hwn ar gyfer rhoi cymorth i’r unigolion.

Mewn ymateb, eglurwyd nad oedd yn glir o fewn y ddeddf newydd ynglyn a chyllido’r garfan o bobl ifanc rhwng 19 – 25 oed, ac y byddai trafodaeth ar hyn yn dipyn o her. 

Sicrhawyd bod trafodaethau cychwynnol wedi digwydd gyda’r Gwasanaeth Cyfiawnder Ieuenctid ynglyn a’r dull o ganolbwyntio ar y person yn ganolog sy’n golygu mai un cynllun fyddai ar gael i’r unigolyn ac yn hyn o beth yn wasanaeth mwy effeithiol.

(iii)         Pryder bod y gyfundrefn yn cymryd lle y gyfundrefn 3* ac yn cael gwared o ddatganiadau a bod gofynion cyfreithiol statudol hefo datganiad ac yn hyn o beth yn rhoi sicrwydd i unigolion a’u teuluoedd.  Tra’n derbyn bod y gyfundrefn ar gael teimlwyd nad oedd y sicrwydd yna a bod y gyfundrefn bresennol yn atebol i’r gyfraith.

Mewn ymateb, eglurwyd bod newid deddfwriaeth yn genedlaethol gyda datganiadau wedi eu diddymu gyda Llywodraeth Cymru yn ceisio cyflwyno yr un drefn ar gyfer anghenion dysgu ychwanegol gydag ymgais i wneud y sustem yn hawdd i’w deall.  Tra’n derbyn yr angen i fod yn glirach o safbwynt cyfrifoldebau ysgolion a’r awdurdod ceisir cyflwyno strwythur i ymateb i hyn. Y sialens ydoedd creu Tim canolog aml-asiantaethol a fyddai’n rhoi hyder i deuluoedd.  O safbwynt y model newydd, sicrhawyd na fyddir yn tynnu cymorth oddi ar blant sydd eisoes ar ddatganiadau.  

Ychwanegwyd y byddai’n ofynnol bod yn glir o safbwynt meini prawf lleol drwy edrych ar gynlluniau unigol, geiriad y cynllun, a.yb.  

(iv)         Pryder ynglŷn â faint o sicrwydd y byddai ysgolion yn talu am y gefnogaeth ychwanegol o’u cyllidebau o ystyried yr hinsawdd o doriadau sydd ohoni, ac y byddent yn penderfynu cynnal y gefnogaeth eu hunain.

Mewn ymateb i’r uchod, eglurwyd o ran y model, nad oedd yr arian wedi ei ddatganoli i’r ysgolion gyda’r bwriad o sefydlu y gwasanaeth yn ganolog.  Y bwriad fyddai datganoli cymorthyddion i’r ysgolion mwyaf ac ar lefel dalgylch i’r ysgolion ychydig yn llai. 

(v)          Tra’n derbyn y bydd plant mwyaf dwys yn y sector cynradd yn cael eu hadnabod yn unol â’r gyfundrefn flaenorol, mynegwyd pryder ynglyn â phlant gydag anghenion llai amlwg megis y disgyblion sy’n  cael cymorth  gan y gweinyddesau llythrennedd.  Gofynnwyd sut y byddir yn monitro y plant yma ac yn adnabod eu hanghenion.

Mewn ymateb, cadarnhawyd y byddai’r sustem newydd yn adnabod anghenion plant yn gynharach mewn sgiliau rhifedd a llythrennedd a sicrhawyd y byddai modd parhau gyda’r arbenigedd.  

O safbwynt monitro, efallai bod rôl i Gydlynwyr ar lefel dalgylch ar gyfer yr oedran 0 i 25 oed ac a fyddai yn bwynt cyswllt rheolaidd i ysgolion gyda rôl benodol o fonitro cynnydd neu diffyg cynnydd.   

(vi)         Cyfeiriwyd a phryderwyd am y risgiau gyda’r gweithlu a gofynnwyd pa mor hyderus oedd y tim prosiect o sicrhau perchnogaeth y gweithlu dros y newidiadau arfaethedig.

Mewn ymateb, cydnabuwyd bod risg ond rhan o’r gwaith ydoedd ceisio cael gwell adnabyddiaeth o’r gweithlu o ran gwella’r gyfundrefn.  O’r drafodaeth gynhaliwyd gyda’r gweithlu, roedd y farn wedi ei rannu gyda hanner yn cydnabod bod angen gwella’r ddarpariaeth a’r hanner arall yn mynegi nad oedd angen newid.  Tra’n cydnabod y byddai angen llai o weithlu cadarnhawyd y byddai’r contractau yn rhai parhaol ac yn cynnig llwybr gyrfa gwell i unigolion.   

(vii)        Pwysigrwydd bod yr awdurdod yn cyfathrebu gyda’r ysgolion a’r rhanddeiliad.

Penderfynwyd:                   (i)  Cyfleu i’r Cabinet gymeradwyaeth y Pwyllgor Craffu i’r  strategaeth ddrafft  yn ddarostyngedig i geisio cyfarch y materion a ganlyn:-

·         Cynnig yr un lefel o sicrwydd i ddisgyblion a rhieni ag sydd ar gael o dan y gyfundrefn bresennol

·         Yr angen i gyfarch anghenion llai dwys a gwneud hynny’n fuan

·         Y perygl y byddai ysgolion yn methu ymdopi’n ddigonol gyda phwysau ychwanegol yn sgil pwyslais y strategaeth ar yr ysgolion yn gwneud mwy

·         Y risg y byddai cyraeddiadau cymharol is rhai disgyblion gydag anghenion dysgu ychwanegol yn arwain at amharodrwydd gan ysgolion i’w cynnwys

·         Pryderon cyllidol yn sgil cost tebygol ymestyn y ddarpariaeth hyd at 25 oed.

                                    (ii)  Gofyn i’r Tim Prosiect sicrhau cynnal trafodaeth llawn a buan gyda Chyngor Sir Ynys Môn unwaith fydd y strategaeth wedi ei mabwysiadu.

 

 

Dechreuodd y sesiwn prynhawn am 1.15 p.m. a daeth i ben am 3.30 p.m.