Agenda item

Cyflwyno adroddiad y Pennaeth Cyllid.

Cyflwynwyd adroddiad yr Aelod Cabinet Cyllid ar Gyllideb y Cyngor ar gyfer 2018/19 er mwyn rhoddi cyfle i’r Pwyllgor Archwilio a Llywodraethu graffu’r wybodaeth o ran ei briodoldeb ariannol a’r risgiau perthnasol, cyn i’r adroddiad fynd gerbron y Cabinet ar 13 Chwefror.

          Gosodwyd cefndir a chyd-destun i’r adroddiad gan yr Aelod Cabinet Cyllid. Cyfeiriodd at y 4 seminar cyllid a gynhaliwyd yn ystod Ionawr/Chwefror i dderbyn mewnbwn yr aelodau, gan nodi y cafwyd trafodaethau manwl, synhwyrol ac adeiladol.

          Manylodd y Pennaeth Cyllid ar gynnwys yr adroddiad, gan nodi gall y Cyngor dderbyn gostyngiad yn y setliad 2019/20 gan Lywodraeth Cymru o oddeutu £2m, ac wynebu costau uwch o ran cyflogi staff o ganlyniad i gytundeb cenedlaethol o oddeutu £6m erbyn y flwyddyn ariannol 2019/20. Yn ychwanegol i hyn byddai costau chwyddiant cyffredinol ynghyd â gofynion cynyddol yn y maes gofal. Roedd y ffactorau yma yn dangos bod 2019/20 am fod yn heriol. Nododd bod wir angen i Gymdeithas Llywodraeth Leol Cymru roi pwysau ar Lywodraeth Cymru i wella’r setliad grant er mwyn lleihau’r pwysau ariannol ar lywodraeth leol.

          Nododd yn unol â’r cynllun ariannol tymor canolig am 3 blynedd, bod rhaid sicrhau bod trefniadau’r Cyngor yn ddigon hyblyg er mwyn gallu gwireddu hyd at £20m o arbedion dros y tair blynedd 2018/19 - 2020/21.  Argymhellir i’r Cabinet y dylid parhau gyda’r strategaeth arbedion cyfredol, gyda’r Cabinet yn penderfynu ar dargedau gwahaniaethol i adrannau’r Cyngor, y penaethiaid adran yn cyflwyno arbedion posib i gwrdd â’r targedau hynny, a’r pwyllgorau craffu yn herio’r cynlluniau ar ran pobl Gwynedd, cyn ymgynghoriad cyhoeddus ar ddewisiadau i’w gweithredu’n flynyddol.

          Tynnwyd sylw at Atodiad 1 i’r adroddiad a gyflwynir i’r Cabinet, a oedd yn manylu ar fidiau anorfod i ymateb i’r pwysau ar wasanaethau. Cyfeiriodd at yr asesiad effaith o safbwynt cydraddoldeb, asesiad llesiant o ran gofynion Deddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol (Cymru) 2015 ynghyd ag asesiad o gadernid yr amcangyfrifon a oedd yn nodi’r risgiau. 

Rhoddwyd cyfle i’r aelodau ofyn cwestiynau a chynnig sylwadau. Yn ystod y drafodaeth, amlygwyd y prif bwyntiau a ganlyn:-

·         A fyddai llywodraeth ganolog yn newid eu safbwynt o ganlyniad i broblemau ariannol a welir mewn rhai cynghorau lleol eisoes?

·         Bod Llywodraeth Cymru yn rhoi llawer mwy o gyllid i’r Gwasanaeth Iechyd o gymharu â’r hyn a roddir i gynghorau lleol. Nid oedd yn gynaliadwy i’r sefyllfa barhau;

·         Bod y sefyllfa ariannol tu hwnt i reolaeth y Cyngor gydag agenda ynghlwm i ad-drefnu llywodraeth leol er mwyn gorfodi cynghorau i gydymffurfio;

·         Faint fyddai’n rhaid codi Treth y Cyngor i gadw’r sefyllfa gyfredol dros y ddwy flynedd nesaf?

·         O ran y risgiau, derbyn bod cyfraddau llog yn debygol o godi os oes chwyddiant ond yn aml pan roedd Banc Lloegr yn cynyddu cyfraddau llog, nid oedd yn cael ei adlewyrchu gan y banciau yn syth, roedd yn debygol felly y byddai bwlch. Beth a olygir o ran cyllido cost ychwanegol i’r Cyngor o ganlyniad i gynnydd mewn chwyddiant drwy ddefnyddio cronfeydd wrth gefn fel bo’r angen?

·         Nid oedd effaith y Deyrnas Unedig yn gadael yr Undeb Ewropeaidd yn hysbys eto ac fe fyddai’n anorfod yn cael effaith ar sefyllfa ariannol y Cyngor.

Ymatebwyd i’r cwestiynau a sylwadau, fel a ganlyn:-

·         Y gobeithir dwyn perswâd ar Lywodraeth Cymru o ran cynnydd yn y setliad grant ar gyfer blwyddyn ariannol 2019/20. Roedd yr hyblygrwydd o fewn cyllideb Llywodraeth Cymru yn golygu y gallai’r Llywodraeth fod yn fwy hael;

·         Heb ddarganfod arbedion yn y 2 flynedd nesaf fyddai’n rhaid i Dreth y Cyngor gynyddu oddeutu 25% dros y ddwy flynedd nesaf er mwyn darganfod £14m;

·         Cyfeirir at y gyllideb wrth gefn yn benodol o ran cyllido cost ychwanegol i’r Cyngor o ganlyniad i gynnydd mewn chwyddiant. Yn y £4.7 miliwn ar gyfer chwyddiant tâl, roedd oddeutu £4.4 miliwn i gyfarch chwyddiant sy’n digwydd, ond wedi ei gynnwys roedd oddeutu £350k wrth gefn ar gyfer athrawon, sydd â chytundeb tâl cenedlaethol yn cael eu gweithredu o fis Medi. Nododd pe bai’r ysgolion yn gofyn am gyllid ychwanegol i ddygymod efo’r chwyddiant tâl am hanner blwyddyn, ystyrir rhoddi cyllid ychwanegol dim ond os oedd balansau ysgolion unigol yn llai na 5%. Cytunwyd fod hyn yn enghraifft o reoli risg a bod yn ddoeth yn y ffordd y gwneir hyn.

Nodwyd gwerthfawrogiad o waith swyddogion yr Adran Cyllid a’r Aelod Cabinet Cyllid.

PENDERFYNWYD nodi a derbyn yr adroddiad a’r risgiau perthnasol, ac argymell i’r Cabinet y dylid:

(i)    argymell i’r Cyngor (yn ei gyfarfod ar 1 Mawrth 2018):

1.     Sefydlu cyllideb o £242,862,930 ar gyfer 2018/19, i’w ariannu drwy Grant Llywodraeth o £175,127,330 a £67,735,600 o incwm o’r Dreth Cyngor gyda chynnydd o 4.8%.

2.     Sefydlu rhaglen gyfalaf o £8.389m yn 2018/19 i’w ariannu o’r ffynonellau a nodir yng nghymal 9.4 o’r adroddiad.

(ii)  nodi’r Cynllun Ariannol Tymor Canol sy’n Rhan B, a mabwysiadu’r  

      strategaeth sy’n rhan 32-34 o’r Cynllun.