Rhaglen a chofnodion

Derbyn unrhyw ymddiheuriadau am absenoldeb.

Y Cynghorydd Dewi Roberts.

Derbyn unrhyw ddatganiadau o fuddiant personol.

Ni dderbyniwyd datganiad o fuddiant personol gan unrhyw aelod oedd yn bresennol.

Nodi unrhyw eitemau sy’n fater brys ym marn y Cadeirydd fel y gellir eu hystyried.

Ni chodwyd unrhyw faterion brys.

Bydd y Cadeirydd yn cynnig y dylid llofnodi cofnodion y cyfarfod blaenorol o’r pwyllgor hwn a gynhaliwyd ar 17 Mehefin, 2019 fel rhai cywir  (ynghlwm).

Llofnododd y Cadeirydd gofnodion y cyfarfod blaenorol o’r pwyllgor hwn a gynhaliwyd ar 17 Mehefin, 2019 fel rhai cywir.

Ystyried adroddiad yr Uwch Gyfreithiwr (Corfforaethol)  (ynghlwm).

Cyflwynwyd adroddiad y Swyddog Monitro i’r pwyllgor fel rhan o’i waith o fonitro safonau o fewn y Cyngor, a gwahoddwyd yr aelodau i nodi, derbyn a chynnig unrhyw sylwadau ar gynnwys yr adroddiad.

Yn ystod y drafodaeth, nodwyd:-

·         Nad oedd aelodau’n glir pryd i gofrestru rhodd / lletygarwch ai peidio.  Mewn ymateb, eglurwyd, e.e. nad oedd lluniaeth a ddarperir fel rhan o gyfarfod arferol corff, megis Bwrdd Adra (Cartrefi Cymunedol Gwynedd), yn lletygarwch, ond bod lluniaeth a ddarperir, er enghraifft, gan gwmni preifat, fel rhan o arddangosfa cyn cyflwyno cais cynllunio, yn fater gwahanol, gan y gall fod ymgais yma i ddylanwadu ar yr aelod.

·         Bod canfyddiad bod cynghorwyr yn derbyn llawer mwy o roddion a lletygarwch nag sy’n digwydd mewn gwirionedd.

·         Mai aelodau’r Cabinet sydd â’r hawl i wneud mwyafrif y penderfyniadau bellach, ac nad oes gan yr aelodau eraill fawr o rôl penderfynu, ac eithrio ar faterion megis cynllunio.

·         Y dylid cynnwys nodyn yn adroddiad blynyddol nesaf y Pwyllgor Safonau yn atgoffa’r aelodau o’r angen i gofrestru unrhyw gynnig o rodd / lletygarwch sy’n werth dros £25, pe derbynnir y cynnig hwnnw ai peidio.

PENDERFYNWYD nodi a derbyn cynnwys yr adroddiad gyda’r sylwadau a gyflwynwyd yn ystod y drafodaeth.

Ystyried adroddiad yr Uwch Gyfreithiwr (Corfforaethol)  (ynghlwm).

Cyflwynwyd, er gwybodaeth, adroddiad yr Uwch Gyfreithiwr (Corfforaethol) yn cyflwyno gwybodaeth am benderfyniadau’r Ombwdsmon ar gwynion ffurfiol yn erbyn aelodau.

Yn ystod y drafodaeth, nodwyd:-

·         Bod pryder nad oedd aelodau’n sylweddoli pa mor bwysig yw cyflwyno tystiolaeth wrth wneud cŵyn.  Mewn ymateb, nodwyd bod llawer o gwynion yn ymwneud â sylwadau ar gyfryngau cymdeithasol a phwysleisiwyd pwysigrwydd cymryd ciplun (screen shot) neu argraffiad o’r dystiolaeth yn syth rhag ofn i’r postiad ddiflannu.  Nodwyd hefyd, er bod y dystiolaeth yn eithaf eglur mewn rhai achosion, bod yna fathau eraill o achosion sy’n llawer mwy anodd eu profi, ac yn ymwneud â phatrwm ymddygiad sy’n datblygu dros gyfnod o amser o fod yn rhywbeth yn ymddangos yn eithaf di-nod ar y cychwyn i fod yn rhywbeth llawer mwy difrifol.  Roedd achosion o’r fath yn llawer fwy heriol gan fod casglu tystiolaeth yn golygu cofnodi dros gyfnod.  Ychwanegwyd y bwriedid cyfeirio yn yr hyfforddiant aelodau at bwysigrwydd bod yn fyw i’r syniad o gadw cofnod o bopeth.

·         Y dylid cynnwys nodyn yn adroddiad blynyddol nesaf y Pwyllgor Safonau, os bydd hyfforddiant wedi’i gynnal erbyn hynny, yn nodi bod y pwyllgor wedi ymateb i’r sylwadau a wnaed yng nghyfarfod y Cyngor llawn ar adeg cyflwyno’r adroddiad blynyddol diwethaf ac wedi cael trafodaeth ar hyn.

·         Nodwyd, er bod modd gwneud sylwadau eithaf hallt a beirniadol yn erbyn aelodau heb dorri’r côd, bod yna riniog na ddylid ei groesi.  Bwriedid cyflwyno adroddiad i gyfarfod nesaf y Pwyllgor Gwasanaethau Democrataidd yn manylu ar ffyrdd o gefnogi aelodau sy’n dioddef aflonyddwch ar-lein o ba gyfeiriad bynnag.

PENDERFYNWYD nodi a derbyn cynnwys yr adroddiad gyda’r sylwadau a gyflwynwyd yn ystod y drafodaeth.

Ystyried adroddiad y Swyddog Monitro  (ynghlwm).

Cyflwynwyd, er gwybodaeth, adroddiad y Swyddog Monitro yn amgáu Adroddiad Blynyddol yr Ombwdsmon 2018/19.

Yn ystod y drafodaeth, nodwyd:-

·         Bod yr adroddiad yn amlygu’r pwysau gwaith ar yr Ombwdsmon a’i dîm, gyda chwynion iechyd, a hefyd cwynion ynghylch cynghorau cymuned, yn mynd â llawer iawn o’u hamser.  Roedd lle i genhadu a rhoi cefnogaeth i aelodau cynghorau cymuned, ac mewn achos o anghydfod, roedd cynnal trafodaeth yn gyfrwng i osod cyfeiriad.

·         Cyfeiriwyd at y diffyg adnoddau i ymchwilio i gwynion a chwestiynwyd perthnasedd y côd cyflawn i gynghorau bychain.  Nodwyd bod cynghorau cymuned yn amrywio’n aruthrol o ran maint, ac o ystyried natur rhai o’r cwynion ynghylch y cynghorau lleiaf, awgrymwyd y gallai côd llai a chliriach fod yn fwy addas ar eu cyfer.

·         Nodwyd bod rhai cynghorau cymuned yn cael eu rhedeg yn broffesiynol iawn a bod eu holl seddi’n llawn, ond nid oedd hynny’n wir am bob un.  Roedd cyfrifoldeb ar y clercod i gadw safonau ac roedd dyletswydd ar y clercod ac aelodau’r cynghorau cymuned i fynychu hyfforddiant a ddarperir ar eu cyfer.

·         Awgrymwyd bod angen cynnal adolygiad o’r cynghorau cymuned oherwydd bod yna ormod o fwlch rhyngddynt â’r Cyngor Sir.  Adroddwyd y cynhaliwyd ymchwiliad i’r sector yn ddiweddar ond nad oedd wedi cynhyrchu argymhellion am newid chwyldroadol.  Nodwyd y cyfeiriwyd yng nghyfarfod diwethaf Fforwm Pwyllgorau Safonau Gogledd Cymru at y ffaith bod amrywiaeth lefelau’r cynghorau yn heriol.

·         Croesawyd y cyfeiriad yn yr adroddiad at agor swyddfa ym Mangor, er na ymhelaethwyd ar hynny o gwbl, a chwestiynwyd pam bod angen i brif swyddfa’r Ombwdsmon fod wedi’i lleoli yng Nghaerdydd.

PENDERFYNWYD nodi’r adroddiad.

Cyflwyno, er gwybodaeth, gofnodion cyfarfodydd Fforwm Pwyllgorau Safonau Gogledd Cymru a gynhaliwyd ar y dyddiadau isod:-

(a)        29 Mehefin, 2018

(b)        26 Mehefin, 2019 (cofnodion drafft)

Cyflwynwyd, er gwybodaeth, gofnodion cyfarfodydd Fforwm Pwyllgorau Safonau Gogledd Cymru a gynhaliwyd ar:-

(a)       29 Mehefin, 2018

(b)       26 Mehefin, 2019

Nodwyd bod yna ddiddordeb o Dde Cymru i ymuno â’r Fforwm erbyn hyn.

Gan gyfeirio’n benodol at eitem 7 o gofnodion cyfarfod 26 Mehefin, 2019, nodwyd y cafwyd trafodaeth gychwynnol yn y Fforwm ynglŷn â’r cysyniad o sefydlu Cyd-bwyllgor Safonau yn y Gogledd.  Pwysleisiwyd ei bod yn ddyddiau cynnar iawn ar y funud ac nad oedd yn glir eto ai dyma’r cyfeiriad cywir ac a fyddai cydbwyllgor o’r fath yn ychwanegu gwerth ai peidio.

Yn ystod y drafodaeth, nodwyd:-

·         Bod yna heriau ynghlwm â chydweithio, er ei fod yn swnio’n dda ar bapur.  Roedd Gwynedd yn sir heriol yn ddaearyddol, heb sôn am ychwanegu gweddill siroedd y Gogledd, a gallai cyd-bwyllgor o’r fath fynd yn anhylaw gan fod gan bawb eu trefniadau a’u systemau gwahanol eu hunain.  Roedd y Gymraeg yn elfen arall na ellid ei diystyrru.

·         Y dylid cydweithio o fewn ffiniau Gwynedd yn gyntaf, e.e. ar y cyd gydag Awdurdod Parc Cenedlaethol Eryri, cyn ystyried ymestyn allan i siroedd eraill.

·         Er bod yna amheuon ynglŷn â chydweithio’n rhy agos, bod lle i’r cynghorau rannu themâu, arbenigeddau, ac ati, drwy gyfrwng trefniant ar-lein o bosib’.

PENDERFYNWYD nodi cynnwys y cofnodion.