Rhaglen a chofnodion
Lleoliad: Siambr Hywel Dda, Council Offices, Caernarfon, Gwynedd. LL55 1SH
Cyswllt: Annes Sion 01286 679490
Rhif | eitem |
---|---|
YMDDIHEURIADAU I dderbyn ymddiheuriadau Cofnod: Croesawyd yr Aelodau Cabinet a swyddogion i’r cyfarfod. Derbyniwyd ymddiheuriadau gan Cyng. Elin Walker Jones a’r Aelod Cabinet
dros Iaith Cyng. Nia Jeffreys. |
|
DATGAN BUDDIANT PERSONOL I ddatgan unrhyw fuddiant personol Cofnod: Ni dderbyniwyd unrhyw ddatganiad o fuddiant
personol gan unrhyw aelod oedd yn bresennol. |
|
MATERION BRYS I nodi unhryw faterion brys sydd wedi codi Cofnod: Ni dderbyniwyd unrhyw faterion brys. |
|
Y Cadeirydd i gadarnhau cofnodion cyfarfod o’r Pwyllgor hwn a
gynhaliwyd ar y 18 Hydref 2018 Cofnod: Llofnododd y Cadeirydd gofnodion y cyfarfod
blaenorol o’r pwyllgor hwn a gynhaliwyd ar y 18 Hydref, 2018 fel rhai cywir. |
|
ADRODDIAD AELOD CABINET DROS YR IAITH GYMRAEG Diweddariad gan yr Aelod Cabinet Cofnod: Cyflwynodd y Rheolwr Gwasanaethau’r Iaith
Gymraeg yr adroddiad yn absenoldeb yr Aelod Cabinet. Nodwyd ei bod wedi bod yn
gyfnod tawel gyda chynlluniau hybu yn
mynd rhagddi. Mynegwyd fod y cynllun Hybu’r Gymraeg yn fewnol yn datblygu yn
dda a bydd diweddariad yn dod i’r Pwyllgor Iaith yn fuan. Tynnwyd sylw at gynllun ‘Common Voice
Cymraeg’ sydd yn cael ei ddatblygu ar hyn o bryd. Nodwyd mai ymgais yw’r
cynllun i greu data rhydd ar gyfer adnabod lleisiau, fel bod peiriannau yn
gallu deall yr hyn yr ydych yn dweud wrthynt er mwyn ymateb. Ychwanegwyd y bydd
ymgyrch yn cael ei gynnal ym mis Mawrth er mwyn annog pobl gyfrannu i’r
cynllun, y mwyaf o amrywiaeth mae’r peiriant yn ei gael, y gorau y bydd y gallu
eu dehongli. Cadarnhawyd fod HunanIaith wedi derbyn grant
am y ddwy flynedd nesaf, a bod rhaglen waith drafft wedi ei greu. Ategwyd fod
trafodaethau yn cael ei gynnal gyda Llywodraeth Cymru er mwyn proffesiynoli’r
maes. |
|
ADRODDIAD SICRWYDD COMISIYNYDD Y GYMRAEG- MESUR O LWYDDIANT PDF 122 KB Cyflwynir yr adroddiad sicrwydd er mwyn i’r aelodau drafod
ei gynnwys ac ystyried unrhyw bwyntiau sydd yn codi allai fod yn berthnasol i
Gyngor Gwynedd ac allai arwain at gamau gweithredu er mwyn gwella
cydymffurfiaeth. Dogfennau ychwanegol: Cofnod: Cyflwynwyd yr adroddiad gan nodi y bydd cyfrifiad
arall yn cael ei gynnal mewn dwy flynedd. Nodwyd fod yr adroddiad wedi ei
gyflwyno yn y cyfarfod blaenorol ond fod angen crynodeb a thrafod y nodweddion
perthnasol i Wynedd. Mynegwyd yn flynyddol fod Comisiynydd y Gymraeg yn
cyhoeddi adroddiad sydd yn destun ymchwil gan ei swyddogion am lwyddiannau
sefydliadau i weithredu a chydymffurfio gyda safonau’r Gymraeg. Ychwanegwyd eu
bod yn cyhoeddi’r adroddiadau er mwyn cynnig barn annibynnol er mwyn rhoi
gwybod i siaradwyr Cymraeg, i dynnu sylw sefydliadau at arferion llwyddiannus
ac i ddarparu tystiolaeth i wleidyddion. Mynegwyd mai adroddiad am 2017/18 yw’r
adroddiad hwn, gan nodi fod gwaith datblygu wedi ei wneud bellach. Esboniwyd fod yr adroddiad yn amlygu tair prif her
i sefydliadau fel y nodir isod -
Datblygu eu darpariaeth er mwyn sicrhau gof
gwasanaethau Cymraeg ar gael ac o ansawdd, ac nad ydynt yn trin y Gymraeg yn
llai ffafriol na’r Saesneg -
Gwella dealltwriaeth o’r rhesyma dros
benderfyniadau defnyddwyr, a chymred camau cadarnhaol i hybu a hwyluso
defnyddio’r gwasanaethau Cymraeg -
Rhoi ystyriaeth fanwl a strategol ar sut i
gynyddu’r cyfleoedd i ddefnyddio’r Gymraeg. Mynegodd y Rheolwr Gwasanaethau’r Gymraeg, fod yr
adroddiad yn codi sawl pwynt diddordeb, ond ei bod am ganolbwyntio ar 3
argymhelliad i sefydliadau. Argymhelliad 1 - Nodwyd er bod profiadau defnyddwyr
yn dal i wella, mae angen cysondeb er mwyn rhoi ffydd i bobl fod gwasanaethau
ar gael yn y Gymraeg, ac na chaiff y Gymraeg ei thrin yn llai ffafriol na’r
Saesneg. Mynegwyd mai Technoleg yw’r mater dan sylw a bod llawer o
ddatblygiadau wedi bod yn dilyn arolwg
gael ei gynnal o’r gwasanaeth hunanwasanaeth. Ond ategwyd, er bod hyn yn
gadarnhaol fod angen fod yn wyliadwrus o appiau newydd i sicrhau fod y ddwy
iaith yn gweithio. Ychwanegwyd fod angen edrych i mewn i greu appiau ein hunain
yn hytrach na cheisio addasu rhai sydd ar gael yn Saesneg yn barod. Argymhelliad 2 - Nodwyd mai’r argymhelliad oedd i
sefydliadau annog defnyddio gwasanaethau Cymraeg, a'u gwneud yn hawdd i’w
defnyddio a deall profiadau go iawn ddefnyddwyr. Mynegwyd fod yr argymhelliad
yma wedi ei thrafod mwy nad unwaith, a
bod y dystiolaeth a gyflwynwyd ddim yn codi dim pryderon newydd. Nodwyd fod
angen meddwl am ffordd o ddelio gyda’r rhwystrau. Ychwanegwyd fod rhai adrannau
o fewn y Cyngor wedi bod yn ceisio gwneud mwy o ddefnydd o Gymraeg clir ac i
leihau’r defnydd o eiriau mwy technegol. Trafodwyd ffurflenni gan nodi fod ymchwiliad ym Mangor wedi dangos mai dim ond hanner y cyfranogwyr oedd yn dewis llenwi ffurflenni drwy gyfrwng y Gymraeg. Nodwyd ei fod yn codi’r cwestiwn os oes angen creu ffurflenni dwyieithog, ac i ystyried camau syml i newid hyn. Nodwyd fod yr adroddiad cenedlaethol yn nodi y byddai pobl yn ‘debygol iawn o wneud cais swydd yn Gymraeg os yw’r Gymraeg yn hanfodol’ i’r swydd. Serch hyn, nodwyd fod nifer uchel o geisiadau swyddi yng Ngwynedd yn cael ei gyflwyno drwy’r Saesneg. Ychwanegwyd fod hyn er bod lefel ... gweld y cofnod llawn ar gyfer eitem 6. |
|
ARODDIAD CYNNYDD CYNLLUN STRATEGOL Y GYMRAEG MEWN ADDYSG PDF 67 KB I ystyried cynnwys yr adroddiad cynnydd a chynnig sylwadau Dogfennau ychwanegol:
Cofnod: Cyflwynwyd yr adroddiad gan nodi y bydd y
Pennaeth Adran Addysg yn mynd drwy saith deilliant sydd yn rhan o’r Cynllun
Strategol er mwyn cael trafodaeth ar y meysydd. Deilliant 1 - Mwy o blant 7 oed yn cael eu
haddysgu drwy gyfrwng y Gymraeg. Mynegodd y Pennaeth Addysg fod y targed o
99.1% yn darged cwbl uchelgeisiol ac y gwir ganran yw 97.9%. Nodwyd mai hwyr
ddyfodiad gan blant heb ddim Cymraeg yw un o’r rhesymau dros beidio cyrraedd y
targed. Ychwanegwyd fod un ysgol o fewn dalgylch Bangor o ganlyniad i fod yn
ysgol grefyddol a mwy o annibyniaeth ieithyddol. Mynegwyd yn dilyn penodiadau
newydd i’r ysgol fod newidiadau wedi bod i agwedd yr ysgol at yr iaith. Deilliant 2 - Mwy o ddisgyblion yn parhau i
wella eu sgiliau Cymraeg wrth drosglwyddo o’r Ysgol Gynradd i’r Uwchradd.
Nodwyd fod y canran yn is ac yn 83.4% o’i gymharu â’r taged o 84.7%. Mynegwyd
fod hyn o ganlyniad i un ysgol uwchradd ym Mangor. Mynegwyd fod gwaith yn cael
ei wneud gyda’r ysgol a bod gwelliant sylweddol wedi digwydd gyda chynnydd yn y
nifer sydd yn defnyddio’r Gymraeg fel iaith gyntaf. Deilliant 3 a 4 - Mwy o fyfyrwyr 14-16 yn
astudio at gyfer cymwysterau drwy gyfrwng y Gymraeg a Mwy o fyfyrwyr 14-19 oed
yn astudio pynciau drwy gyfrwng y Gymraeg mewn Ysgolion, Colegau a Dysgu
Seiliedig ar Waith. Nodwyd fod data calonogol ar gyfer llwybr 14-19oed. Nodwyd
ei bod yn anodd mesur faint yn union sydd yn gwneud eu harholiadau drwy gyfrwng
y Gymraeg. Nodwyd yn 2016-17 fod 79% wedi cofrestru i wneud TGAU Cymraeg iaith
Gyntaf. Nodwyd fod yr adran yn parhau i weithio gyda'r ysgolion i sicrhau
cyrsiau amodol drwy gyfrwng y Gymraeg. Deilliant 5 - Mwy o fyfyrwyr a sgiliau uwch
yn y Gymraeg. Nodwyd fod y targed cyntaf - sef fod 77.2% o ddisgyblion ar
ddiwedd Cyfnod Allweddol 4 a Graddau A* i mewn TGAU yn darged heriol. Mynegwyd
fod canran Gwynedd yn uwch ‘na chanran llawer o siroedd. Mynegwyd fod cwymp yn
y canrannau eleni yn cyd-fynd a’r cwymp cenedlaethol mewn canlyniadau. Mynegwyd
fod y canlyniadau'r deilliant yma yn cyd-fynd a buddsoddiad y sir mewn trochi
pobl ifanc yn yr iaith. Deilliant 6 - Darpariaeth Anghenion Dysgu
Ychwanegol Cyfrwng Cymraeg. Nodwyd nad oes targedau ar gael ar gyfer
darpariaeth anghenion Dysgu ychwanegol a bod hyn o ganlyniad i ddarpariaeth ar
gael yn ddwyieithog i’r holl ddisgyblion. Deilliant 7 - Cynllunio’r Gweithlu a Datblygiad Proffesiynol Parhaus. Nodwyd fod y mater yma yn fater sydd wedi codi yn benodol yn rhanbarthol. Gan fod angen sicrhau gweithlu o safon uchel er mwyn cyrraedd y targed o filiwn o siaradwyr Cymraeg. Mynegwyd fod angen gwella sgiliau athrawon ac angen i ysgolion fod yn arwain ar godi’r defnydd o’r Gymraeg. Nodwyd pan drafodwyd y Siarter Iaith Uwchradd a’r ysgolion, fod Ysgol Friars a Tywyn wedi bod yn flaengar iawn ac yn cyfrannu llawer mwy at y drafodaeth. Mynegwyd yn Ysgol Tywyn fod gwaith arbennig o dda ... gweld y cofnod llawn ar gyfer eitem 7. |
|
AIL-STRWYTHURO CANOLFANNAU IAITH Cyflwyniad gan yr Adran Addysg Cofnod: Cyflwynodd y Pennaeth Addysg wybodaeth ar ail strwythuro'r Canolfannau
Iaith yng Ngwynedd. Pwysleisiwyd y
Pennaeth Addysg mai ond briffio yn unig fyddem heddiw yn ôl y drefn gywir.
Nodwyd fod pedwar opsiwn dan ystyriaeth
wedi eu trafod, Yn dilyn prosesau
ymgynghorol, rhwng Adnoddau Dynol, gwasanaeth Addysg, staff uniongyrchol
a’r Undeb yn Hydref 2018. Nodwyd fod y drafodaeth ymgynghorol wedi digwydd yn Hydref 2018, i
ymateb sefyllfa ariannol yr adran ar gyfer 2019/20 sydd yn dangos diffyg o
£96,000. Nodwyd na all y gwasanaeth Addysg cyfiawnhau'r gost o
ddarparu arian cyfatebol. Y ffordd orau ymlaen,
nodwyd, heb doriad diffygiol i’r safon dysgu ac i ddiogelu'r gweithle bydd rhaid cyflogi dau berson i bob
canolfan. Edrychwyd ar fframwaith a
strwythur cyflogaeth y Canolfannau Iaith
fel maent ar hyn o bryd gan gwestiynu'r ffordd orau i symud ymlaen. Mynegwyd gyda chwyddiant mewn cyflogau a phensiynau'r
gweithwyr cyflogedig yn barod, bydd edrych ar y gost effeithiol cyn ystyried
cwtogi, manylwyd ar y 4 opsiwn sydd gan yr adran. Pwysleisiwyd fod y gwasanaeth wedi edrych ar yr ochor gyllidol, effaith
ar safon dysgu’r Gymraeg, a sicrhau diogelwch o fewn y canolfannau (h.y.
isafswm o ddau berson i bob canolfan) cyn cyflwyno’r opsiynau. Amlinellwyd yr opsiynau a ganlyn: Opsiwn 1: ·
Cau un Canolfan Iaith Gynradd. ·
Cynyddu Capasiti pob Canolfan Iaith i dderbyn 19 o
ddysgwyr. ·
Strwythur staffio o Arweinydd ac Athrawes ymhob
Canolfan Iaith. Opsiwn 2: ·
Pob Canolfan Iaith yn parhau’n agored. ·
Capasiti Canolfan Iaith Dolgellau yn cynyddu i
16. Capasiti pob Canolfan Iaith arall yn
aros yr un fath. ·
Strwythur staffio o Arweinydd a Chymhorthydd ymhob
Canolfan Iaith. Opsiwn 3: ·
Pob Canolfan yn parhau’n agored. ·
Capasiti Canolfan Iaith Dolgellau yn cynyddu i
16. Capasiti pob Canolfan Iaith arall yn
aros yr un fath. ·
Un Arweinydd ar gyfer yr
holl Ganolfannau Iaith Gynradd, strwythur o Athro a Chymhorthydd ymhob Canolfan
Iaith (ble na leolir yr Arweinydd). ·
Strwythur staffio o Arweinydd a Chymhorthydd yn y
Canolfan Iaith Uwchradd Opsiwn 4: ·
Pob Canolfan yn parhau’n agored. ·
Capasiti Canolfan Iaith Dolgellau yn cynyddu i
16. Capasiti pob Canolfan Iaith arall yn
aros yr un fath. ·
Un Arweinydd ar gyfer yr
holl Ganolfannau Iaith Gynradd ac Uwchradd, gyda strwythur o Athro a
Chymhorthydd ymhob Canolfan Iaith (ble na leolir yr Arweinydd). Derbyniwyd sylwadau gan
yr Aelodau gan gyfeirio at wrthwynebiad i’r opsiynau a ddarparwyd gan y
gwasanaeth Addysg. Nodwyd pryder am
ansawdd yr addysg os bydd rhaid dewis un o’r opsiynau uchod. Teimlai’r
Aelodau y byddai’n well ganddynt gael trafodaeth bellach gyda’r athrawon
ynglŷn â’r opsiynau. Mewn ymateb,
nododd y Pennaeth Addysg bod trafodaethau cyfreithiol wedi eu cyflawni gyda’r
athrawon yn unol â’r gofynion. Eglurwyd y bydd yr eitem o flaen y Pwyllgor Craffu Addysg ac Economi ar
y 24 o Ionawr 2019. PENDERFYNIAD Derbyniwyd yr adroddiad. |
|
CWYNION IAITH I dderbyn diweddaraid gan Reolwr Gwasanaethau Iaith Gymraeg Cofnod: Cyflwynwyd yr
eitem gan nodi nad oedd adroddiad ysgrifenedig. Mynegwyd y bydd adroddiad llawn
yn cael ei gynnwys yn y cyfarfod nesaf. Esboniwyd mai’r brif eitem i’w drafod
oedd negeseuon allan o swyddfa staff, yn benodol yn fewnol, gan fod yr holl
aelodau bellach yn cael ei gynnwys fel staff y Cyngor. Nodwyd fod cwyn wedi ei
godi fod y negeseuon allan o swyddfa yn uniaith Gymraeg yn fewnol. Holwyd os
dylai fod yn ddwyieithog, penderfynwyd fod angen iddo aros yn uniaith Gymraeg
ac i egluro i’r aelod a oedd wedi codi’r mater. |