Rhaglen, penderfyniadau a chofnodion

Derbyniwyd ymddiheuriadau gan y Cynghorydd John Wynn Jones a'r Cynghorydd W. Gareth Roberts; Y Cynghorydd Roy Owen a’r Cynghorydd Gethin G Williams (ar gyfer eitem 10) a’r Cyfarwyddwr Corfforaethol Iwan T  Jones.

Datganodd yr aelodau canlynol fuddiant personol am y rhesymau a nodir:

• Y Cynghorydd Peredur Jenkins yn eitem 8 ar y rhaglen, oherwydd ei fod yn berchen eiddo personol ac yn rhentu eiddo busnes
• Y Cynghorydd Dyfrid Siencyn yn eitem 8 ar y rhaglen oherwydd ei fod yn berchen ar ail eiddo
• Y Cynghorydd Mandy Williams-Davies yn eitem 8 ar y rhaglen oherwydd bod ei gŵr wedi etifeddu tŷ gwag ar ôl ei rieni

Roedd yr Aelodau o’r farn ei fod yn fuddiant a oedd yn rhagfarnu a gadawsant y Siambr yn ystod y drafodaeth ar yr eitem a nodir.

Nid oedd unrhyw faterion brys.

Nid oedd unrhyw faterion yn codi o drosolwg a chraffu.

Llofnododd y Cadeirydd gofnodion cyfarfod y Cabinet a gynhaliwyd ar y 1af o Dachwedd, 2016, fel rhai cywir.

Derbyn yr adroddiad ar adolygiad diwedd yr ail chwarter (sefyllfa 30 Medi 2016) o’r Gyllideb Refeniw, ac ystyried y sefyllfa ariannol ddiweddaraf parthed cyllidebau pob adran / gwasanaeth, gan ofyn i’r Aelodau Cabinet a’r penaethiaid adrannau perthnasol gymryd camau priodol ynglŷn â materion o dan eu harweiniad/rheolaeth.

·      Trosglwyddo (£135k) o gyllideb gorfforaethol i'r Adran Oedolion, Iechyd a Llesiant i gyllido’r costau ychwanegol o ganlyniad i'r newid yn ymwneud â chodi tâl am y chwe wythnos gyntaf o ofal preswyl a nyrsio.

·      Caniatáu i'r Adran Rheoleiddio ddefnyddio (£200k) o'u tanwariant i gyllido cynlluniau penodol i wella cyflwr meysydd parcio.

·      Trosglwyddo (£300k) o'r Adran Rheoleiddio i'r Gronfa Ddiswyddo Gorfforaethol er mwyn cynorthwyo efo'r newidiadau sydd o'n blaenau fel Cyngor.

·      Cynaeafu (£300k) o'r casgliad ffafriol Treth y Cyngor, a (£290k) o danwariant Budd-daliadau, ynghyd â (£200k) o'r tanwariant a gynhwysir o dan 'Eraill', a'i drosglwyddo fel a ganlyn:

-       defnyddio (£20k) o’r tanwariant fel cyfraniad ariannol i Bwll Nofio annibynnol Harlech er mwyn gwneud taliad pontio un tro ar gyfer y cyfnod hyd at 31 o Fawrth 2017, yn unol â phenderfyniad y Cabinet ar y 4 o Hydref 2016.

-       defnyddio (£135k) i gyllido oblygiadau ariannol newid yn y Ddeddfwriaeth Gofal 2014 gan yr Adran Oedolion, Iechyd a Llesiant.

-       y gweddill o (£635k) i'w neilltuo i Gronfa Trawsffurfio.

Cyflwynwyd yr eitem gan y Cyng. Peredur Jenkins.

PENDERFYNWYD

Derbyn yr adroddiad ar adolygiad diwedd yr ail chwarter (sefyllfa 30 Medi 2016) o’r Gyllideb Refeniw, ac ystyried y sefyllfa ariannol ddiweddaraf parthed cyllidebau pob adran / gwasanaeth, gan ofyn i’r Aelodau Cabinet a’r penaethiaid adrannau perthnasol gymryd camau priodol ynglŷn â materion o dan eu harweiniad/rheolaeth.

• Trosglwyddo (£135k) o gyllideb gorfforaethol i'r Adran Oedolion, Iechyd a Llesiant i gyllido’r costau ychwanegol o ganlyniad i'r newid yn ymwneud â chodi tâl am y chwe wythnos gyntaf o ofal preswyl a nyrsio.
• Caniatáu i'r Adran Rheoleiddio ddefnyddio (£200k) o'u tanwariant i gyllido cynlluniau penodol i wella cyflwr meysydd parcio.
• Trosglwyddo (£300k) o'r Adran Rheoleiddio i'r Gronfa Ddiswyddo Gorfforaethol er mwyn cynorthwyo efo'r newidiadau sydd o'n blaenau fel Cyngor.
• Cynaeafu (£300k) o'r casgliad ffafriol Treth y Cyngor, a (£290k) o danwariant Budd-daliadau, ynghyd â (£200k) o'r tanwariant a gynhwysir o dan 'Eraill', a'i drosglwyddo fel a ganlyn:

-           defnyddio (£20k) o’r tanwariant fel cyfraniad ariannol i Bwll Nofio annibynnol Harlech er mwyn gwneud taliad pontio un tro ar gyfer y cyfnod hyd at 31 o Fawrth 2017, yn unol â phenderfyniad y Cabinet ar y 4 o Hydref 2016.

-         defnyddio (£135k) i gyllido oblygiadau ariannol newid yn y Ddeddfwriaeth Gofal 2014 gan yr Adran Oedolion, Iechyd a Llesiant.

-          y gweddill o (£635k) i'w neilltuo i Gronfa Trawsffurfio

TRAFODAETH

Amlygodd yr Aelod Cabinet bod yr adroddiad yn cynnwys yr adolygiad diweddaraf ar gyllideb refeniw'r Cyngor am 2016/2017 a cyflwynwyd crynodeb fesul Adran. O gymharu â chwarter 1, adroddwyd bod y sefyllfa wedi gwella a bod hyn yn deillio o gydweithio da rhwng Aelodau’r Cabinet  a  Phenaethiaid  Gwasanaeth sydd wedi sicrhau rheolaeth dda.

Sylwadau yn codi o’r drafodaeth:

• Bod cynnydd mewn incwm meysydd parcio sydd yn adlewyrchu defnydd uwch o feysydd parcio mewn blwyddyn llewyrchus o ran twristiaeth.
• Bod y sefyllfa ariannol yn dda iawn o ystyried yr heriadau sydd yn wynebu'r Cyngor. Ymddengys bod y cyfrifoldeb ariannol wedi treiddio drwy adrannau'r Cyngor a bod hyn bellach yn sylfaen dda i gynllunio cadarn.
• Rheoli gwariant effeithiol sydd yma drwy symud a throsglwyddo arian. Hyn yn galluogi buddsoddi mewn dulliau gwahanol i gynnal gwasanaethau.
• Croesawu trosglwyddo i gronfeydd corfforaethol tuag at flaenoriaethau’r Cyngor er mwyn cynllunio’n briodol ar gyfer y dyfodol.

Diolchwyd i’r gwasanaethau am eu disgyblaeth ariannol.

Derbyn yr adroddiad ar adolygiad yr ail chwarter (sefyllfa 30 Medi 2016) o’r

rhaglen gyfalaf, a chymeradwyo’r ariannu addasedig a gyflwynir yn rhan 4

o’r adroddiad, sef:

• cynnydd o £1.367m mewn defnydd o fenthyca arall (gan gynnwys benthyca heb gefnogaeth)
• lleihad o £1.174m mewn defnydd o grantiau a chyfraniadau
• cynnydd o £0.035m mewn defnydd o gyfraniadau refeniw
• cynnydd o £0.938m mewn defnydd o gronfeydd adnewyddu ac eraill

Cyflwynwyd yr eitem gan y Cynghorydd Peredur Jenkins.

PENDERFYNWYD

Derbyn yr adroddiad ar adolygiad yr ail chwarter (sefyllfa 30 Medi 2016) o’r

rhaglen gyfalaf, a chymeradwyo’r ariannu addasedig a gyflwynir yn rhan 4

o’r adroddiad, sef:

•          cynnydd o £1.367m mewn defnydd o fenthyca arall (gan gynnwys benthyca heb gefnogaeth)

•           lleihad o £1.174m mewn defnydd o grantiau a chyfraniadau

•           cynnydd o £0.035m mewn defnydd o gyfraniadau refeniw

•           cynnydd o £0.938m mewn defnydd o gronfeydd adnewyddu ac eraill

TRAFODAETH

Nododd y Cynghorydd Peredur Jenkins bod yr adroddiad yn un technegol ac yn rhan o drefn monitro cyllideb 2016. Amlygodd y prif gasgliadau oedd yn codi o’r sefyllfa ynghyd a’r prif newidiadau fesul ffynhonnell ariannu.

Sylwadau yn codi:

-       bod buddsoddiad sylweddol wedi ei wneud i adeiladau addysg ar draws y sir a bod y rhain yn cynnwys adnoddau gwych sydd yn cael effaith sylweddol ar addysg y plant.

-       bod arian cyfalaf yn gwneud gwahaniaeth ym mhob rhan o’r Sir.

-       bod dyfodol grantiau yn ansicr o ganlyniad i’r penderfyniad o ymadael a’r Undeb Ewropeaidd - rhaid paratoi a chynllunio ar gyfer y bwlch yma.

Diolchwyd i’r swyddogion am y wybodaeth

Argymell i’r Cyngor Llawn:

Ar gyfer Blwyddyn Ariannol 2017/18:

1.         Fod Cyngor Gwynedd yn caniatáu DIM disgownt ar gyfer 2017/18 yn unol ag Adran 12 o Ddeddf Cyllid Llywodraeth Leol 1992 i’r ddau ddosbarth o ail gartrefi (dosbarthau A a B) fel a ddiffinnir yn Rheoliadau Treth Cyngor (Dosbarthau Rhagnodedig o Anheddau) (Cymru) 1998.

2.         Fod Cyngor Gwynedd yn caniatáu DIM disgownt yn 2017/18 yng nghyswllt eiddo gwag (dosbarth C).

Ar gyfer Blwyddyn Ariannol 2018/19:

3.         Fod Cyngor Gwynedd yn caniatáu DIM disgownt ar gyfer 2018/19 ar ail gartrefi dosbarth A, yn unol ag Adran 12 o Ddeddf Cyllid Llywodraeth Leol 1992.

4.         Fod Cyngor Gwynedd yn caniatáu DIM disgownt ac yn CODI PREMIWM O 50% ar ail gartrefi dosbarth B ar gyfer 2018/19, yn unol ag Adran 12B o Ddeddf Cyllid Llywodraeth Leol 1992.

5.         Fod Cyngor Gwynedd yn caniatáu DIM disgownt ac yn CODI PREMIWM O 50% ar gartrefi sydd wedi bod yn wag am 12 mis neu fwy ar gyfer 2018/19, yn unol ag Adran 12A o Ddeddf Cyllid Llywodraeth Leol 1992.

Derbyn cynigion y Comisiwn ar gyfer etholaeth seneddol Ynys Môn ac Arfon;

b) Anghytuno gyda chynigion y Comisiwn ar gyfer etholaeth De Clwyd a

Gwynedd gan gyflwyno cynigion eraill fyddai’n cadw ffiniau’r sir yn gyflawn

ond gan hefyd gynnwys ardaloedd tebyg o ran diwylliant ac ieithwedd i

gael y niferoedd angenrheidiol yn yr etholaeth fel y nodir yn yr adroddiad;

c) Pwyso ar y Comisiwn i arddel enwau Cymraeg yn unig ar gyfer

etholaethau yng Nghymru;

ch) Gwneud awgrymiadau ar gyfer enwau priodol i’r etholaethau yng

Ngwynedd megis Gwynedd Uwch Conwy, sydd yn hen enw hanesyddol.

Cyflwynwyd yr adroddiad gan y Prif Weithredwr

PENDERFYNWYD

a)     Derbyn cynigion y Comisiwn ar gyfer etholaeth seneddol Ynys Môn ac Arfon;

b)     Anghytuno gyda chynigion y Comisiwn ar gyfer etholaeth De Clwyd a

Gwynedd gan gyflwyno cynigion eraill fyddai’n cadw ffiniau’r sir yn gyflawn ond gan hefyd gynnwys ardaloedd tebyg o ran diwylliant ac ieithwedd i gael y niferoedd angenrheidiol yn yr etholaeth fel y nodir yn yr adroddiad;

c)      Pwyso ar y Comisiwn i arddel enwau Cymraeg yn unig ar gyfer

 etholaethau yng Nghymru;

ch)  Gwneud awgrymiadau ar gyfer enwau priodol i’r etholaethau yng

 Ngwynedd megis Gwynedd Uwch Conwy, sydd yn hen enw  hanesyddol.

TRAFODAETH

Nododd y Prif Weithredwr bod y mater wedi bod yn destun trafod ers sawl blwyddyn a bellach bod y Comisiwn Ffiniau i Gymru wedi cyhoeddi cynigion ar gyfer newid etholaethau seneddol yng Nghymru gan unioni'r nifer y bydd pob etholaeth yn ei gynrychioli. Amlygwyd bod yr adroddiad yn cynnwys dadleuon ac opsiynau posib eraill y gall y Comisiwn eu hystyried. Bydd y sylwadau yn cael eu cyflwyno i’r Comisiwn erbyn Rhagfyr y 5ed.

Sylwadau yn codi o’r drafodaeth:

·      Bod diffyg dealltwriaeth gan y Comisiwn o  ‘Gymunedau Traddodiadol’ sydd yn bwysig i Wynedd

·      Codi pryderon am sut y bydd Cyngor Gwynedd yn gweithredu yn effeithiol

·      Pryder am yr elfen cydweithio gydag Aelodau Seneddol fydd yn cynrychioli tair sir efallai

·         Rhaid diogelu hunaniaeth mewn rhannau helaeth o Wynedd

·         Pwysig defnyddio enwau cynhenid Cymraeg fel enwau newydd

·         Bod yr ymateb yn dderbyniol a bod y cynigion yn gwneud synnwyr

·         Mathemategwyr sydd yma ac nid Haneswyr rhesymegol.

·         Cynnig yr enw Gwynedd Uwch Conwy yn y penderfyniad

Cynnig y sylwadau a nodir yn rhan 4 o’r adroddiad mewn ymateb i ymgynghoriad y Gwasanaeth Tân, gan hefyd awgrymu i gynghorau eraill y byddai’n fuddiol efallai cael pwyllgor craffu ar y cyd i graffu’r gwasanaeth tân er mwyn gallu dod i farn am y flaenoriaeth gymharol y dylid ei roi i gais am adnodd ychwanegol.

          TRAFODAETH

Amlygwyd bod yr adroddiad yn ymateb i ymgynghoriad gan y Gwasanaeth Tân yn wyneb y wasgfa ariannol a'r bygythiad tebygol i’r gwasanaeth.

Nododd y Cyng. Aeron Maldwyn Jones ei fod wedi bod yn aelod o’r Awdurdod ers blwyddyn. Amlygodd bod gwaith y rheng flaen yn wych ond bod angen edrych ar y system reolaethol a’r trefniadau gweinyddol. Ychwanegodd bod cyflogau yn ymddangos yn uchel o ystyried y cyfrifoldebau o gymharu â chyflogau rheolaethol y Cyngor

Sylwadau yn codi o’r drafodaeth:

·      Nid yw yn ymddangos bod proses drylwyr o geisio arbedion effeithlonrwydd wedi cymryd lle cyn symud ymlaen i doriadau

·      Awgrymu derbyn cynnydd cyfartalog y setliad hyd nes bydd tystiolaeth nad oes arbedion effeithlonrwydd pellach yn bosib

·      Pwy sydd yn craffu strategaeth ariannol y Gwasanaeth?

·      Rhaid i’r Cyngor, sydd â buddiant fel un sydd yn tanysgrifio, geisio cydweithio

·      Rhaid sicrhau nad oes risgiau i drigolion Gwynedd

·      Amodau gwaith cadarn gan y Gwasanaeth, ond cyfleodd i edrych ar y sefyllfa

·      Awgrym i ffurfio Pwyllgor Craffu ar y Cyd (ar draws y Gogledd)  fyddai gyda arbeigedd annibynnol i gydlynu a chynghori. Busasai hyn yn sicrhau dealltwriaeth o’r cyllidebau ynghyd ag elfennau ehangach llai traddodiadaol.

·      Rhaid edrych ar y sefyllfa genedlaethol a’r posibiliadau o weithio gyda gwasanaethau brys eraill.

·      Rhaid cael darlun cyflawn o’r ystyriaeth mae’r Gwasanaeth wedi ei roi ar y toriadau

Cynigiwyd ac eiliwyd i ychwanegu'r awgrym i ffurfio Cydbwyllgor Craffu ar draws y Gogledd a bod hyn i’w ychwanegu i ymateb Cyngor Gwynedd i’r ymgynghoriad.

Derbyn a nodi’r wybodaeth yn yr adroddiad.

Cyflwynwyd yr eitem gan y Cyng. Dyfrig Siencyn yn absenoldeb y Cyng. W Gareth Roberts. Amlygwyd y prif bwyntiau gan Morwena Edwards (Cyfarwyddwr Corfforaethol)

PENDERFYNWYD

Derbyn a nodi’r wybodaeth yn yr adroddiad.

TRAFODAETH

Wrth gyfeirio at y Cynllun Strategol G2 - Gweithio’n Integredig ar yr hyn sydd yn cyfri i unigolion, amlygwyd bod y gwaith yn Eifionydd yn mynd o nerth i nerth gyda’r nifer o becynnau traddodiadol yn lleihau. Nodwyd bod ychydig o oedi gyda phrosesau ymgynghori gyda staff y Bwrdd Iechyd, ond y gobaith yw cael strwythur cadarn yn ei lle erbyn Ebrill 2017.

Cynllun Strategol G3 - Ail Strwythuro Adran Oedolion, Iechyd a Llesiant - nodwyd y bydd adroddiad ar strwythur y Tîm Diogelu Oedolion yn cael ei gyflwyno i’r Cabinet

Cynllun Strategol G5 - Frondeg - cadarnhawyd bod Grŵp Cynefin yn awyddus i fod yn bartner datblygol

Cynllun Strategol G7 Capasiti a Chynaliadwyedd y gyfundrefn gofal ac Iechyd – Model Gofal Newydd – amlygwyd bod gwaith o ddatblygu Cartref Preswyl Llys Cadfan yn parhau gyda’r dasg allweddol o ddrafftio datganiad o bwrpas yn cael ei wneud. Wedi cwblhau hyn bydd modd gwneud cais i’r Arolygaeth Gofal newid cofrestriad y cartref. Nodwyd bod y model newydd yma yn cael sylw cenedlaethol.

Perfformiad y mesur SCA/001 - cyfradd oedi wrth drosglwyddo gofal am resymau gofal cymdeithasol fesul 1,000 o’r boblogaeth sydd yn +75 oed - nodwyd bod pryder sylweddol yma os bydd y tuedd yn parhau. Adroddwyd bod gwaith yn cael ei wneud i fynd i’r afael a’r broblem a bod sesiwn wedi ei hwyluso gan arbenigwyr, wedi ei drefnu ym mis Ionawr i ddeall yn well y broses o drosglwyddo cleifion.

Asesiad ‘Diogelu Rhag Colli Rhyddid’ (DOLS) - adroddwyd bod nifer o staff bellach wedi cymhwyso i wneud yr asesiadau, ond yn parhau mewn sefyllfa i frwydro yn erbyn y niferoedd.

Gorwariant £303k – parhau i gydweithio gyda'r Adran Cyllid i sicrhau bod arbedion yn cael eu gwireddu drwy drawsffurfio gwasanaethau.

Croesawyd cydweithio gyda’r Bwrdd Iechyd i ddeall y broses o drosglwyddo cleifion – ystyriwyd hyn yn cam pwysig ymlaen ac yn gyfle  da i ddeall y sefyllfa yn well.

Derbyn a nodi’r wybodaeth yn yr adroddiad.

Cynllun T9 Strategaeth Cyflenawad Tai - Sefydlu Tai Fforddiadwy i drigolion Gwynedd mewn ardaloedd gwledig – bod angen sefydlu brand ein hunain er mwyn sicrahu bod Cyngor Gwynedd yn cael cydnabyddiaeth. Wrth drafod y ddarpariaeth ar gyfer pobl digartref, nodwyd bod gwaith yn cael ei wneud i edrych ar y  ddarpariaeth bresennol yn Corris.

Yng nghyd-destun mesur perfformiad - Uned Ddigartrefedd, amlygwyd pryder bod nifer uchel o unigolion angen eu cartrefu a bod y nifer sydd yn cysylltu gyda’r uned yn cynyddu. Nodwyd bod gwaith yn mynd rhagddo i geisio ymateb i hyn.

Amlygywd pwysau cynyddol diweddar ar unedau Galw Gwynedd a Siop Gwynedd i ymateb i’r galwadau i newidiadau i’r drefn biniau brown

Wrth gyfeirio at y pedwar amcan i Gynllun Cydraddoldeb Strategol Cyngor Gwynedd amlygwyd bod creu amgylchiadau i bobl o wahanol gefndiroedd i gynrychioli pobl Gwynedd trwy sefyll etholiad i fod yn aelod etholedig, yn un heriol, ond bod gwaith da wedi ei wneud yn ddiweddar gyda fideo wedi ei rhyddhau ar wefan y Cyngor.

O ran y sefyllfa ariannol, amlygwyd bod 94% o’r arbedion wedi eu gwireddu a bydd y gweddill yn cael ei wireddu cyn diwedd y flwyddyn.

Gwnaed cais i edrych yn fanylach ar sefydlu brand i Cyngor Gwynedd yng nghyd-destun Tai Fforddiadwy: cyfle i ystyried yr effaith gyhoeddus a sicrhau cydnabyddiaeth i’r Cyngor.

Yng nghyd-destun Cymunedau yn Gyntaf, amlygwyd, er nad oedd efallai'r cynllun gorau, ei fod yn sylfaen gadarn i lawer. Angen edrych ar effeithiau hyn a cheisio cynnal y prosiectau sydd yn cael effaith sylweddol.

Awgrym i’r Cyngor geisio dylanwadu ar y Gweinidog. Beth yw cynllun y Llywodraeth i ymateb i dlodi? Pryder nad oes gweledigaeth hir dymor.

Diolchwyd i’r Aelod Cabinet am y wybodaeth ac am y gwaith a’r cynnydd i’r prosiectau o fewn portffolio eang iawn. Diolchodd yr Aelod Cabinet i Rhion Glyn am ei gefnogaeth a llongyfarchwyd ef ar ei secondiad.